TINAWANAN SIYA DAHIL ANAK LANG SIYA NG TAGALINIS NG ESKUWELA — PERO PAGKALIPAS NG ILANG TAON, ANG ANAK NG JANITRESS NA PINAGTAWANAN NILA ANG TUMAYO BILANG PROPESOR, KASAMA ANG INANG PINAGTAWANAN NOON.
Ako si Ely, at ito ang kwento ng isang batang itinuring na wala,
ngunit tinuruan ng kanyang ina kung paano maging lahat.
Lumaki ako sa kahirapan.
Ang bahay namin ay gawa sa yero at sako,
at tuwing umuulan, kailangang maglagay ng batya sa sahig para saluhin ang tulo ng bubong.
Walang luho, walang laruan, walang bisita — pero may isang bagay na lagi kong meron:
ang pagmamahal ng nanay ko.
Si Nanay Rosa, isang janitress sa paaralan kung saan ako nag-aaral.
Araw-araw, habang nasa klase ako,
siya naman ay nagwawalis sa hallway, naglilinis ng banyo, at nagbubura ng blackboard.
At tuwing matatapos ang klase, makikita ko siya sa gilid, pawisan, bitbit ang mop at timba.
Ngunit imbes na ikarangal ko,
noon, ikinahiya ko siya.
ANG MGA PANANAKIT MULA SA MUNDO
Elementary pa lang ako, alam ko na ang salitang pangmamaliit.
Tuwing makikita ng mga kaklase ko si Nanay na naglilinis,
maririnig ko ang mga bulong at tawa nila:
“Uy, si Ely, anak ng janitress!”
“Siguro pati bahay nila, amoy mop!”
“Swerte mo, may libre kang walis!”
Tumatawa sila, at kahit gusto kong sumagot, hindi ko kaya.
Ang kaya ko lang ay yumuko,
at magkunwaring hindi ko sila naririnig.
Pag-uwi ko, umiiyak ako.
Pero si Nanay, tahimik lang, hinahaplos ang buhok ko.
“Anak, huwag mong hayaan silang diktahan kung ano ka.
Ang mahalaga, may ginagawa kang tama.
Ang trabaho ko, marumi lang sa mata ng iba —
pero marangal ito.”
Hindi ko agad naintindihan noon,
pero ‘yun ang naging unang aral sa buhay ko:
ang dangal ay hindi nasusukat sa trabaho, kundi sa puso.
ANG PAGSISIKAP SA GITNA NG KAHIRAPAN
High school.
Habang ang iba ay nagre-review sa air-conditioned room,
ako nag-aaral sa ilalim ng poste, bitbit ang lumang libro ni Nanay na napulot niya sa basurahan ng paaralan.
Habang ang iba may baon na burger,
ako may tinapay na nilubog sa kape.
Pero hindi ko kailanman ginawang dahilan ang kahirapan para sumuko.
Ginamit ko ito bilang gasolina.
Tuwing maririnig kong tinatawag akong “anak ng janitress,”
lalong tumitibay ang loob ko.
Nang dumating ang panahon ng entrance exam sa kolehiyo,
hindi ako sigurado kung makakaya namin ang gastos.
Pero sabi ni Nanay:
“Anak, mag-apply ka. Ako na bahala sa tuition.
Kahit maglinis ako ng sampung banyo kada araw,
basta matupad mo lang ang pangarap mo.”
At tinotoo niya iyon.
Habang ako nag-aaral sa kolehiyo,
siya naglilinis sa tatlong shift, halos walang tulog.
Hindi ko mabilang kung ilang beses ko siyang nakita sa labas ng gate ng campus,
nakaupo, pagod, pero laging nakangiti.
ANG ARAW NG PAGBABAGO
Pagkalipas ng ilang taon, natapos ko ang kolehiyo cum laude.
Ngunit hindi pa roon nagtatapos.
Nakakuha ako ng scholarship sa ibang bansa para magturo.
Naging assistant researcher ako, at kalaunan ay tinawag para maging professor.
At sa araw ng pagbabalik ko sa Pilipinas,
tumayo ako sa parehong paaralan kung saan ako noon tinawanan.
Ngayon, suot ko na ang toga ng propesor.
Pero ang pinakamagandang bahagi ng araw na iyon,
ay hindi ‘yung medalya, hindi ‘yung titulo.
Kundi ‘yung sandaling hawak ni Nanay ang kamay ko,
habang inaakyat ko siya sa entablado.
ANG ARAW NG GRADUATION
Ang auditorium ay puno ng tao — mga magulang, estudyante, guro.
Tinawag ang pangalan ko:
“Professor Ely Rosales — Doctor of Education.”
Tumayo ako, bitbit ang medalya at diploma.
Ngunit bago ako umakyat,
hinawakan ko si Nanay sa balikat.
“Nay, hindi ako aakyat kung wala ka sa tabi ko.”
“Anak, nakakahiya, tingnan mo ‘yung suot ko—”
“’Yan mismo, Nay.
Dahil ang suot mo, simbolo ng lahat ng sakripisyo.”
Hinila ko siya paakyat sa entablado.
Tahimik ang buong auditorium.
Nang marating namin ang gitna, ako mismo ang nagsalita sa mikropono:
“Mga guro, estudyante, mga magulang —
gusto kong ipakilala sa inyo ang taong dahilan kung bakit ako narito.
Ang taong tinawag n’yong ‘janitress,’ pero sa akin —
siya ang unang guro ng dangal at pagmamahal.”
Tumayo ang lahat.
Nagpalakpakan.
Ang mga dating kaklase kong nang-insulto sa amin, umiiyak.
At si Nanay, tumulo lang ang luha habang sinasabi:
“Anak, hindi ko akalaing ganito mo ako ipagmamalaki.”
“Nay,” sabi ko,
“ikaw ang diploma ko.”
ANG MENSAHE NI ELY
Ngayon, ako na ang nagtuturo sa mga batang tulad ko noon —
‘yung mga nilalait, pinagtatawanan, minamaliit.
At sa bawat klase, sinasabi ko:
“Walang maruming trabaho.
Ang marumi lang ay ang pusong marunong manghusga.
At tandaan n’yo — minsan, ang mga kamay na may kalyo,
sila ang bumubuo ng mga pangarap nating kinangin sa liwanag.”
Tuwing pauwi ako, dinadaanan ko pa rin ang dating gusali kung saan nagwalis si Nanay noon.
Ngayon, may nakapaskil na karatula sa pader:
“Room of Prof. Ely Rosales — Son of the Janitress Who Taught Him Greatness.”
At sa ilalim nito, may maliit na linya:
“Para kay Nanay Rosa — ang babaeng naglinis ng sahig,
para makalakad ang anak niya sa langit ng pangarap.”
