PINALAYAS NG BIYENAN KO ANG MGA MAGULANG KO SA KASAL KO DAHIL “HINDI RAW SILA NAGBAYAD” — PERO MAY PLANO AKO NA NAGPAHINTO SA BUONG SALA
Tahimik ang simbahan, pero ramdam ko ang tensyon sa hangin.
Nasa altar na ako, suot ang puting bestida na pinangarap kong isuot simula bata pa ako. Katabi ko ang lalaking minahal ko at pinili kong pakasalan. Akala ko, iyon na ang pinakamasayang araw ng buhay ko.
Hanggang sa nakita ko ang ina niya—ang biyenan kong babae—na nakatayo sa gitna ng aisle, hawak ang mamahaling bag, at may malamig na tingin sa mga magulang ko.
“Pasensya na,” sabi niya nang malakas, sapat para marinig ng mga bisita. “Hindi yata kayo kabilang dito. Ang kasal na ito ay para sa mga nag-ambag lang.”
Nanlaki ang mata ng nanay ko. Napayuko ang tatay ko, hawak ang lumang sombrero niya na tila ba gustong itago ang hiya.
“Hindi naman namin sinabing—” nanginginig na sabi ng nanay ko.
Pero pinutol siya ng biyenan ko.
“Alam ko,” sagot niya. “At dahil wala kayong naibayad kahit piso, mas mabuting umalis na lang kayo. Hindi ito charity event.”
Parang may pumutok sa loob ng dibdib ko.
Lumapit ako agad sa kanila.
“Ma, Pa,” sabi ko, pilit na pinapakalma ang boses ko kahit nanginginig na ako sa galit, “sandali lang po.”
Tumingin sa akin ang biyenan ko, halatang iritado.
“Ano ‘to?” tanong niya. “Ayusin mo ‘to. Nakakahiya.”
Ngumiti ako.
Hindi dahil masaya ako—kundi dahil oras na.
Lumapit ako sa mikropono sa harap ng altar. Tahimik ang lahat. Ramdam ko ang mga matang nakatutok sa akin.
“Bago tayo magpatuloy,” sabi ko, malinaw ang boses ko, “may gusto lang akong linawin.”
Tumingin ako sa mga magulang ko.
“Ang kasal na ito,” dagdag ko, “ay hindi binayaran ng iisang tao lang.”
May mga bulungan.
“In fact,” sabi ko habang hinahawakan ang remote sa kamay ko, “may isang grupo ng tao na hindi alam ng marami kung gaano kalaki ang naitulong nila.”
Pinindot ko ang button.
Sa malaking screen sa gilid ng simbahan, lumabas ang mga larawan.
Larawan ng nanay ko na naglalaba hanggang hatinggabi.
Larawan ng tatay ko na nagmamaneho ng tricycle sa ulan.
Larawan ng sobre na may nakasulat: “Para sa kasal ng anak namin.”
Tahimik ang lahat.
“Hindi kami mayaman,” sabi ko, nangingilid ang luha ko. “Pero ang mga magulang ko ang unang nag-ipon para sa kasal na ito. Hindi sa bangko. Hindi sa credit card. Kundi sa pawis at pagod.”
Tumigil ako sandali.
“At kung pag-uusapan natin ang pagbabayad,” dagdag ko, saka ko tiningnan ang biyenan ko, “baka gusto n’yong malaman kung kaninong pera talaga ang ginamit sa venue, catering, at kahit sa singsing na suot ko ngayon.”
May nagulat na hinga sa mga bisita.
“Dahil ang totoo,” sabi ko, “ang lahat ng iyon ay galing sa trust fund ko—isang pondo na itinayo ng mga magulang ko noong bata pa ako. Tahimik. Walang yabang.”
Nanlaki ang mata ng biyenan ko.
“H—Hindi totoo ‘yan,” sabi niya.
Ngumiti ako ulit.
“May resibo po tayo,” sagot ko.
Lumabas sa screen ang mga dokumento. Mga pangalan. Mga pirma. Mga petsa.
Hindi na nakapagsalita ang biyenan ko.
Ang fiancé ko, napatingin sa akin, parang unang beses niya akong nakilala nang buo.
Lumapit ako sa mga magulang ko. Hinawakan ko ang kamay nila.
“Ma, Pa,” sabi ko, “kayo ang VIP ko. At kung may dapat umalis dito—hindi kayo ‘yon.”
Tumayo ang tatay ko, nanginginig ang tuhod.
“Anak… ayaw naming magulo—”
Hinawakan ko siya nang mahigpit.
“Hinding-hindi kayo magiging gulo sa buhay ko,” sabi ko.
Tahimik na umalis ang biyenan ko sa upuan niya. Walang nagsalita. Walang pumigil.
At nang bumalik ako sa altar, mas tuwid na ang likod ko.
Mas malinaw ang isip ko.
Hindi lang ito kasal.
Ito ay paninindigan.
At habang nagsisimula muli ang seremonya, iisa lang ang alam ko:
Ang kasal ay hindi tungkol sa kung sino ang nagbayad.
Ito ay tungkol sa kung sino ang tumindig sa’yo, kahit wala silang maipakita kundi pagmamahal.
