PINALAYAS AKO NG BIENAN KO SA GITNA NG MALAKAS NA ULAN — HABANG NASA MALAYONG LALAWIGAN ANG ASAWA KO
Bumubuhos ang ulan na parang may galit ang langit.
Hindi yung simpleng ambon na kayang tiisin—kundi yung ulan na sumasapol sa balat, bumabagsak sa bubong na parang hampas, at sumisiksik hanggang buto.
At sa gitna ng gabing iyon, pinalayas ako.
Ako si Lina.
Dalawampu’t anim na taong gulang.
Asawa ng lalaking minahal ko kahit wala siyang maibigay kundi pangako at pagod.
ANG BAHAY NA AKALA KO AY TAHANAN
Tatlong taon na akong kasal kay Marco.
Isang construction worker na laging nasa biyahe—minsan sa bundok, minsan sa probinsya, minsan sa mga lugar na walang signal.
Mahal niya ako. Alam ko iyon.
Pero mahal din niya ang ina niya—si Aling Rosa—isang babaeng sanay masunod, sanay igalang, at sanay ipaalala sa akin na ako’y bisita lamang sa bahay na iyon.
“Noong araw, kung wala ang anak ko, wala ka,” madalas niyang sabihin.
“At hanggang ngayon, wala ka pa ring ambag.”
Tahimik lang ako.
Dahil sabi ni Marco, “Tiis lang, Lina. Pag nakaipon tayo, bubukod din tayo.”
Kaya tiniis ko ang lahat.
Ang panlalait.
Ang malamig na tingin.
Ang pagkain na laging huli para sa akin.
Dahil mahal ko ang asawa ko.
ANG ARAW NA UMALIS SIYA
Noong araw na iyon, maaga siyang umalis.
“Sa Isabela daw ang project,” sabi niya habang nagsusuot ng lumang jacket.
“Dalawang linggo lang ‘to. Pagbalik ko, may ipon na tayo.”
Ngumiti ako, pilit.
“Mag-iingat ka,” sabi ko.
Hinawakan niya ang mukha ko.
“Ikaw rin. Huwag mong dibdibin si Mama ha.”
Gusto kong sabihin sa kanya ang totoo—na gabi-gabi akong umiiyak sa banyo, na pakiramdam ko’y lumiliit ako araw-araw sa bahay na iyon.
Pero ngumiti lang ako.
“At saka,” dagdag niya, “pagbalik ko… mag-uusap tayo tungkol sa sarili nating bahay.”
Iyon ang huling yakap niya.
ANG ULAN AT ANG GALIT
Hapon pa lang, makulimlim na.
Pagsapit ng gabi, bumuhos ang ulan.
Nagluluto ako sa kusina—kanin at sardinas lang—nang biglang bumukas ang pinto.
Si Aling Rosa.
“Lina,” malamig niyang tawag, “tapos na ang pasensya ko.”
Napatigil ako.
“Bakit po?”
“Akala mo hindi ko alam?” sigaw niya. “Wala kang ambag dito! Palamunin ka lang ng anak ko!”
“Ma… nagtatrabaho po ako—naglalaba, naglilinis—”
“Hindi ‘yan trabaho!” sigaw niya. “Trabaho ang may sweldo!”
Lumakas ang ulan sa labas.
Parang sumabay sa tibok ng puso ko.
“Kunin mo ang mga gamit mo,” utos niya.
“UMALIS KA DITO.”
Nanlambot ang tuhod ko.
“Ma… gabi na po… umuulan…”
Lumapit siya sa akin, tinuro ang pintuan.
“Hindi ko problema. Wala ang anak ko—wala kang karapatan dito.”
ANG PAGLABAS SA ULAN
Isang maliit na bag lang ang dala ko.
Dalawang damit.
Cellphone na halos wala nang load.
Pagbukas ko ng pinto, sinalubong ako ng malakas na ulan.
Walang payong.
Walang sasakyan.
Walang matatakbuhan.
“Maawa po kayo,” umiiyak kong pakiusap. “Hintayin na lang po natin si Marco—”
“LUMAYAS KA!” sigaw niya sabay isinara ang pinto.
Isang malakas na BANG.
At doon ko naramdaman—
Hindi lang ako pinalayas sa bahay.
Pinalayas ako sa dignidad ko.
ANG GABI SA KALSADA
Naglakad ako nang naglalakad.
Basang-basa.
Nilalamig.
May mga sasakyang dumadaan—walang humihinto.
Naupo ako sa waiting shed, yakap ang sarili.
Sa isip ko, iisa lang ang tanong:
Kung mahal ako ng asawa ko… bakit ganito ang tadhana ko?
Tinawagan ko si Marco.
Walang signal.
Tinext ko siya.
“Marco, pinalayas ako ng Mama mo. Umuulan. Hindi ko alam kung saan ako pupunta.”
Walang reply.
At sa gitna ng ulan, umiyak ako nang tahimik—hindi dahil mahina ako, kundi dahil pagod na pagod na ako.
ANG TAONG HINDI KO INAASAHAN
“Miss… okay ka lang?”
Isang boses ang lumapit.
Isang babaeng may dalang payong, may edad na, may suot na simpleng cardigan.
“Basa ka na,” sabi niya. “Halika, sumilong ka.”
Hindi ko alam kung bakit ako sumama.
Siguro dahil pagod na akong maging matapang.
Dinala niya ako sa maliit na karinderya na sarado na.
Pinaupo.
Binigyan ng tuwalya.
“Ano’ng nangyari?” tanong niya.
At doon ko binuhos ang lahat—
ang kasal,
ang biyenan,
ang ulan,
ang pinto na isinara sa mukha ko.
Tahimik siyang nakinig.
Pagkatapos, mahina niyang sinabi:
“Hindi lahat ng ina… marunong maging ina.”
ANG BALITA KAY MARCO
Kinabukasan, tumigil ang ulan.
May reply na si Marco.
“ANO? NASAN KA? PAPAUWI AKO.”
Tumawag siya. Galit. Nanginginig.
“Nasan ka?” sigaw niya sa telepono.
“Okay lang ako,” sagot ko. “Pero hindi na ako babalik diyan.”
“LINA, MAMA KO ‘YON!”
“At asawa mo ako,” sagot ko, nanginginig pero malinaw.
Tahimik siya.
ANG PAGBALIK NIYA
Dalawang araw ang lumipas.
Dumating si Marco—basang mata, pagod, galit.
Diretso siyang pumasok sa bahay.
“Ano’ng ginawa mo kay Lina?” tanong niya sa ina niya.
“Pinauwi ko sa kanila,” sagot ni Aling Rosa, walang emosyon.
“SAAN?” sigaw niya. “UMUULAN NOON!”
“Kung mahal mo ako, pipiliin mo ako,” malamig na sabi ng ina niya.
Tahimik si Marco sandali.
Pagkatapos, sinabi niya ang hindi inaasahan ng lahat:
“Ma… ikaw ang nanay ko.
Pero si Lina ang pamilya ko.”
Kinuha niya ang bag ko na naiwan.
“Bubukod kami.”
EPILOGO
Hindi naging madali.
Nagsimula kami sa maliit na kwarto.
Walang sofa.
Walang ref.
Pero may respeto.
May katahimikan.
May dignidad.
Isang gabi, umulan ulit.
Hinawakan ako ni Marco.
“Hindi na kita hahayaang maulanan mag-isa,” sabi niya.
At doon ko naintindihan:
Minsan, kailangan kang palayasin ng maling tahanan
para matagpuan mo ang tamang pamilya.
