“PINAGTAWANAN SIYA DAHIL LUMA ANG DAMIT NIYA TUWING PUMAPASOK SA ESKWELA — PERO NOONG GRADUATION, ANG TALUMPATI NIYA ANG NAGPAIYAK SA LAHAT.”
Ako si Liana, anak ng isang labandera.
Araw-araw, suot ko ang parehong lumang uniporme — tatlong beses na tinagpi, kupas na ang kulay, at may tahi sa laylayan na halatang gawa lang sa kamay.
Pero kahit gano’n, araw-araw akong nakangiti.
Dahil sabi ni Inay,
“Anak, kahit luma ang suot mo, basta malinis ang puso mo — mas maganda ka pa rin kaysa sa lahat.”
ANG MGA TAWANAN AT PANGUNGUTYA
Grade 6 ako noon nang mas lumala ang pangungutya sa akin.
May bagong estudyante sa klase — si Trisha, anak ng may-ari ng malaking tindahan sa bayan.
Maganda siya, mabango, at araw-araw, iba ang bag at sapatos niya.
Isang araw, pagpasok ko sa silid-aralan, narinig ko silang nagtatawanan.
“Grabe, si Liana, parang hindi naliligo!”
“Yung uniform niya, parang galing pa sa nanay niya!”
Tinignan ko ang sarili ko. Oo, totoo.
Lumang-luma na ang uniporme ko —
pero nilabhan ni Inay ‘yan kagabi gamit ang tubig-ulan, dahil hindi na kaya ng sabon ang mantsa ng hirap.
Gusto kong umiyak.
Pero naalala ko ang sabi ni Inay:
“Anak, huwag mong hayaang burahin ng hiya ang pangarap mo.”
Kaya ngumiti lang ako at sabi ko:
“Okay lang. Kahit luma ang damit ko, bago naman ang pangarap ko araw-araw.”
Tahimik sila.
At mula noon, kahit tinutukso nila ako, hindi na ako umiiyak — nag-aaral na lang ako nang mas masipag.
ANG MGA TAON NG PAGTIIS
High school, college — pareho pa rin.
Luma pa rin ang uniporme ko, pero bago lagi ang ngiti ko.
Habang ang mga kaklase kong mayayaman ay nagre-reklamo kapag walang allowance,
ako naman ay naglalakad pauwi, dala ang mga lumang libro na binili lang ni Inay sa ukay-ukay.
May mga gabi na wala kaming makain.
Pero bago kami matulog, lagi niyang sinasabi:
“Anak, pagod ako, pero masaya ako.
Kasi nakikita kitang lumalaban.”
Kaya kahit ilang ulit akong nadapa, bumabangon ako.
Hanggang sa dumating ang araw na pinakahihintay ko — ang araw ng graduation.
ANG ARAW NG GRADUATION
Maaga kaming gumising ni Inay.
Inayos niya ang uniporme kong kupas na — pinlantsa niya gamit ang lata at uling.
Isinuot niya sa akin ang maliit na kwintas na galing pa sa kanyang kabataan.
“Anak,” sabi niya, “wala akong maibibigay na bago sa’yo,
pero suotin mo ‘to, ha? Para maalala mong kahit mahirap tayo, may puso kang marangal.”
Pagdating sa auditorium, napansin ko agad ang mga kaklase kong naka-bagong gown, bagong sapatos, at magarang buhok.
Ako lang ang may suot na luma at simple.
Pero sa puso ko, alam kong wala akong kailangang ikahiya.
Tinawag ang pangalan ko:
“Valedictorian — LIANA DE GUZMAN!”
Tahimik ang lahat.
Hindi makapaniwala.
Ang batang may lumang uniporme,
ang batang madalas nilang pagtawanan — siya pala ang pinakamahusay na estudyante.
ANG TALUMPATI NA NAGPAIYAK SA LAHAT
Umakyat ako sa entablado, huminga nang malalim, at nagsimula:
“Magandang araw po sa lahat.
Alam kong marami sa inyo ang nagulat.
Kasi ako ‘yung batang may luma at kupas na damit.
Ako ‘yung madalas n’yong hindi pinapansin.”
Tahimik ang buong gymnasium.
Ramdam ko ang bigat ng bawat salitang lalabas sa bibig ko.
“Pero gusto kong sabihin sa inyo —
hindi kailangang bago ang damit mo para magtagumpay.
Ang kailangan lang ay pusong hindi nadudumihan ng hiya.”
Tumingin ako kay Inay sa likod, umiiyak siya habang pinupunasan ang luha gamit ang lumang panyo.
“Ang uniporme ko, tinahi ni Inay gabi-gabi habang pagod siya sa paglalaba.
Bawat tahi niyon, punô ng sakripisyo.
Kaya bawat karangalan ko, karangalan niya rin.”
Bumuhos ang luha ng mga magulang sa paligid.
Maging ang mga kaklase kong tumawa noon, tahimik at nakayuko.
Itinaas ko ang medalya ko at sinabi:
“Para sa lahat ng mga batang tinatawanan dahil mahirap —
tandaan ninyo: hindi hadlang ang lumang damit,
kung bago naman ang tapang at puso mo.”
Pagkababa ko ng entablado, tumakbo ako kay Inay at niyakap siya nang mahigpit.
“Inay, salamat po.
Hindi ko po ‘to maaabot kung hindi dahil sa inyo.”
Ngumiti siya, umiiyak, sabay sabi:
“Anak, salamat din.
Dahil pinatunayan mong kahit luma ang damit, pwedeng magmukhang gintong tagumpay.”
At sa sandaling iyon, tumayo ang buong paaralan at pumalakpak — umiiyak at humahanga.
ANG BATA NA HINDI NAGPAAPI NG HIYA
Ngayon, ako na si Dr. Liana de Guzman, isang guro at tagapagsalita sa mga kabataan.
Tuwing may estudyanteng lumalapit sa akin na nahihiyang mahirap siya,
lagi kong sinasabi:
“Anak, huwag mong tingnan ang sapatos mo.
Tingnan mo ang landas na nilalakad mo.
Dahil doon mo makikita kung gaano ka kalayo pa ang mararating.”
