PINAGTAWANAN NILA AKO SA LOOB NG MALL… HANGGANG SA LUMABAS ANG MAY-ARI AT SINABI ANG PANGUNGUSAP NA NAGPAIYAK SA LAHAT
Hindi ko dapat dinala ang anak ko roon.
Iyon ang una kong naisip nang pumasok kami sa Gran Vista Mall—isang lugar na parang hindi para sa mga tulad naming nakasuot ng kupas na damit at tsinelas na manipis ang swelas.
Ako si Joel, trenta’y singko anyos, isang single father.
Basurero sa umaga, tagapagtulak ng kariton sa palengke sa hapon. Simula nang pumanaw ang asawa ko sa panganganak limang taon na ang nakalipas, ako na lang ang mundo ng anak kong si Liam.
At siya… ang dahilan kung bakit ako pumasok sa mall na iyon.
ANG DAHILAN NG PAGPASOK KO SA HINDI KO MUNDO
“Pa…” mahina niyang sabi habang hawak ang kamay ko, “pwede po bang pumasok doon?”
Nakatingala siya sa malaking tarpaulin ng toy store—may mga robot, remote-control cars, at malalaking teddy bear.
Napatingin ako sa bulsa ko.
Isang daang piso.
Pamasahe at bigas na lang sana.
Pero may lagnat si Liam kagabi. Umiyak siya sa sakit. At kaninang umaga, nakita kong pinipigilan niyang umiyak habang pinapanood ang mga batang may bagong laruan sa kalsada.
“Birthday mo ngayon, anak,” sabi ko sa sarili ko.
Kaya kahit alam kong hindi ako bagay doon, pumasok kami.
ANG MGA MATA NA HUMUHUSGA
Pagpasok pa lang namin, ramdam ko na agad.
Mga matang sumusukat.
Mga matang nagtatanong: “Ano’ng ginagawa ng ganitong tao rito?”
“Ma’am, baka may pulubi,” bulong ng isang saleslady sa guard.
May isang batang napatingin sa amin, tapos tinakpan ng nanay ang ilong niya.
“Ang baho,” bulong ng babae.
Napayuko ako. Masakit… pero sanay na ako.
Hindi ako pumasok para sa sarili ko.
Para sa anak ko ‘to.
ANG HAWAK KONG KAHIHIYAN
Pumasok kami sa toy store.
“Pa! Tingnan mo ‘yan!” sigaw ni Liam, sabay turo sa maliit na robot na umiilaw ang mata.
Kinuha ko ang presyo.
₱2,999.
Parang sinampal ako ng katotohanan.
Ibinalik ko agad.
“Pa?” tanong niya, nagtataka.
“Hindi ‘yan kailangan, anak,” pilit kong ngiti.
Lumipat kami sa isang maliit na estante—may murang laruan, mga tig-₱150.
Kaya pa.
Inabot ko ang isang maliit na kotse.
Pero bago ko pa maibigay kay Liam, may boses na tumagos sa hangin.
“Sir, hindi po pwede ‘yan hawakan basta-basta.”
Isang sales supervisor, naka-makeup, naka-heels.
“Baka masira niyo po. Mahal po ‘yan.”
“Ah… pasensya na po,” sagot ko agad. “Titingin lang po.”
Napatingin siya sa amin mula ulo hanggang paa.
“Sir,” dagdag pa niya, “baka mas mabuting doon na lang po kayo sa department store sa kabila.”
Narinig ng ibang customer.
May tumawa.
May isang lalaki ang nagsabi, “Oo nga, baka hindi niyo afford ‘yan.”
Humigpit ang hawak ni Liam sa kamay ko.
“Pa…” mahina niyang sabi, nanginginig ang boses, “uwi na tayo.”
Doon ako nabali.
ANG SANDALING GUSTO KONG UMALIS
Lalabas na sana kami.
Pero biglang…
“Sandali.”
Isang lalaking may edad, naka-simpleng polo at salamin, ang nakatayo sa likod.
Tahimik ang boses niya, pero may bigat.
“Bakit po ninyo pinaaalis ang customer?”
“Sir,” sagot ng supervisor, “baka kasi—”
Pinutol siya ng lalaki.
“Bakit?”
Tahimik.
Tumingin ang lalaki sa akin.
“Sir,” sabi niya, “ano po ang hanap ninyo?”
Lunok muna ako bago sumagot.
“Laruan lang po para sa anak ko,” mahina kong sabi. “Birthday niya po ngayon.”
Tumingin siya kay Liam.
“Happy birthday,” sabi niya, sabay ngiti.
ANG KATOTOHANANG WALANG INAASAHAN
Tumingin ang lalaki sa paligid—sa staff, sa guard, sa mga customer na kanina’y tumatawa.
At saka niya sinabi ang pangungusap na nagpabagsak sa tuhod ng konsensya ng lahat:
“AKO ANG MAY-ARI NG MALL NA ITO.”
Parang may bombang sumabog.
Namumutla ang supervisor.
Nanlaki ang mata ng guard.
Tumahimik ang mga customer.
“A-at Sir—” nauutal ang babae.
“Hindi,” sabi ng lalaki. “Ako ang dapat humingi ng paumanhin.”
Lumapit siya sa akin. Inabot niya ang kamay ko.
“Pasensya na po,” sabi niya, diretso sa mata ko.
“Kung ganito ang trato ng negosyo ko sa isang ama na may dalang anak… mali ang itinayo ko.”
Hindi ko alam ang isasagot.
ANG REGALONG HINDI KO HININGI
Lumuhod ang lalaki sa harap ni Liam.
“Anong gusto mo, iho?” tanong niya.
Nanginginig ang boses ni Liam.
“Yung robot po…”
Ngumiti ang lalaki.
“Tamang-tama.”
Tumayo siya at humarap sa staff.
“Balutin niyo lahat ng gusto ng batang ‘to,” utos niya.
“At simula ngayon… walang customer na huhusgahan dahil sa suot o amoy.”
Napaiyak ang supervisor.
“Sir, pasensya na po—”
“Ang paghingi ng tawad,” sagot ng may-ari, “ay walang silbi kung hindi sinasabayan ng pagbabago.”
ANG ARAL NA BAON NG ISANG AMA
Paglabas namin ng mall, may dalang malalaking bag si Liam—ngunit mas mabigat ang dala ko sa dibdib.
Paggalang.
Pagkilala.
Hindi dahil sa pera.
Bago kami tuluyang umalis, huminto ang may-ari sa tabi ko.
“Sir Joel,” sabi niya, “kung kailangan ninyo ng trabaho… naghahanap ako ng taong may dignidad.”
Napaluha ako.
“Salamat po,” sagot ko. “Pero higit sa lahat… salamat po sa anak ko.”
Yumuko siya.
“Hindi niyo alam,” sabi niya, “kayo ang nagpaalala sa akin kung bakit ko itinayo ang mall na ito.”
EPILOGO
Kinagabihan, habang natutulog si Liam, yakap ang robot niyang regalo—
Napatingin ako sa kisame.
Hindi lahat ng mayaman ay may puso.
Hindi lahat ng mahirap ay walang dignidad.
At minsan…
isang ama lang na may dalang anak ang kailangan para ipaalala sa mundo kung ano ang tunay na halaga ng tao.
