“PINAGTAWANAN NILA AKO ARAW-ARAW DAHIL LAGING BAON KO AY ULAM MULA SA BAHAY — PERO NOONG GRADUATION, ISANG LINYA LANG ANG SINABI KO, LAHAT SILA NAIYAK.”
Ako si Rico, anak ng isang simpleng mag-asawang nagbebenta ng ulam sa karinderya.
Araw-araw, mula elementary hanggang high school, pareho lang ang baon ko — kanin at pritong tuyo, minsan adobong may taba, minsan tinolang halos puro sabaw.
Habang ang mga kaklase ko ay bumibili ng spaghetti, burger, at milk tea sa canteen, ako ay tahimik lang sa sulok, kumakain gamit ang lumang baunan na may gasgas at basag sa takip.
At sa bawat kagat ko ng tuyo, lagi kong naririnig ang mga tawa sa paligid.
ANG ARAW-ARAW NA PANGUNGUTYA
“Rico, tuyo na naman?”
“Wala ka bang ibang alam kainin?”
“Ang baho! Amoy mantika!”
Tawa sila.
Ngunit ako, tahimik lang.
Ngumingiti kahit masakit.
Hindi ko sinasabi, pero bawat subo ko, may kasamang luha na hindi ko pinapakita.
Sa tuwing magpapabaon si Nanay, lagi niyang sinasabi:
“Anak, pasensya na ha, ito lang kinaya ni Mama.
Balang araw, kapag nakapagtapos ka, makakakain ka rin ng gusto mo.”
At iyon ang palagi kong pinanghahawakan.
Hindi masarap ang pagkain ko — pero masarap magmahal ang magulang ko.
ANG 12 TAONG PANLALAIT
Mula grade school hanggang high school, hindi na nawala ang tuksuhan.
Lahat ng bagay na pagmamay-ari ko — luma.
Bag ko, sirâ ang zipper.
Uniform ko, may tahi sa may kilikili.
Baon ko, pareho araw-araw.
Nasanay ako.
Naging parte na ng araw ko ang pagtawa ng iba.
Pero sa tuwing umuuwi ako, nakikita ko si Nanay at Tatay na pawisan, pagod, pero may ngiti habang naghahanda ng pagkain para sa kinabukasan.
At sa puso ko, sinasabi ko:
“Balang araw, ako naman.”
ANG ARAW NG PAGBABAGO
Pagkaraan ng 12 taon, dumating din ang graduation.
Lahat ng kaklase ko nakaayos — bagong sapatos, bagong damit, bagong cellphone.
Ako?
Parehong sapatos na ginamit ko noong junior high.
Parehong lumang polo na pinlantsa ni Nanay nang maayos.
Habang pinapanuod ko ang mga magulang ng kaklase kong nagkakatuwaan, napatingin ako sa dulo ng gym.
Nandoon si Nanay at Tatay — naka-simpleng damit, may dalang lumang cellphone, at may hawak na plastic bag ng tubig at pandesal.
Ngumiti sila sa akin.
At doon ko naalala kung bakit ko pinili magtiis.
Tinawag ang pangalan ko.
“VALÉDICTORIAN — RICO DELA CRUZ.”
Tahimik akong tumayo.
Habang inaabot ko ang medalya, naririnig ko na naman ang bulungan:
“Wow, kahit mahirap, top 1 siya?”
“Grabe, siya ‘yung laging may baon na tuyo!”
Umupo ako sa entablado, huminga ng malalim, at nagsimula.
ANG LINYA NA NAGPAIYAK SA LAHAT
“Magandang araw po sa inyong lahat.
Sa totoo lang, sa 12 taon ko sa paaralang ito, hindi ko naramdaman na mayaman ako.
Lagi akong tinutukso dahil sa baon ko — tuyo, adobo, tinola.
Pero ngayon, gusto kong sabihin:
Ang ulam na iyon ang dahilan kung bakit ako nakatayo rito ngayon.”
Tahimik ang buong gym.
Walang kumilos.
Walang nagsalita.
“Sa bawat tuyo, sa bawat kanin na pinaghirapan ng mga magulang ko, doon ko natutunan ang halaga ng tiyaga at pagmamahal.
Kaya sa lahat ng tinatawanan ako noon, salamat — dahil pinatibay ninyo ako.”
Pagkatapos kong sabihin iyon, nakita kong isa-isa silang nagpunas ng luha.
Maging ang mga gurong dating tahimik lang, umiiyak.
At sa pinakadulo ng upuan, si Nanay at Tatay, nakatayo, pumapalakpak, umiiyak pero nakangiti.
ANG TUNAY NA TAGUMPAY
Pagkatapos ng graduation, lumapit sa akin ang mga kaklase ko.
“Rico, sorry ha… mali kami.”
Ngumiti lang ako.
“Ayos lang. Baka sa susunod, bago kayo tumawa sa baon ng iba, tanungin n’yo muna kung ilang pawis ng magulang ang kasama ro’n.”
Ngayon, ako na ang engineer sa isang malaking kumpanya.
At tuwing nakakakita ako ng estudyanteng may baon mula sa bahay, nilalapitan ko.
“Maswerte ka, anak. Hindi lahat, may nanay at tatay na gumigising ng maaga para ipagluto ka.”
At sa bawat tuyo at kanin na nakakain ko hanggang ngayon, hindi ko nakalimutan ang lasa — lasa ng sakripisyo, pagmamahal, at tagumpay.
