“MATAPOS ANG 53 TAON NG PAGMAMAHAL, NAGHIWALAY SILA SA ISANG TAHIMIK NA UMAGA — PERO MAKALIPAS ANG ILANG BUWAN, MULI SILANG NAGTAGPO SA ISANG MUNTING CAFÉ… AT ANG SABI NG MATANDANG LALAKI: ‘ANG KAPE, LASANG IKAW PA RIN.’”
Ang pag-ibig, sabi nila, ay parang alak — habang tumatagal, lalong sumasarap.
Pero minsan, kahit ang pinakamatagal na pagmamahalan ay nauupos din, hindi dahil nawala ang damdamin, kundi dahil napagod lang ang dalawang pusong sabay na tumanda.
Ito ang kwento nina Ramon at Lilia, mag-asawang tumanda sa piling ng isa’t isa, pero kalaunan, napagpasyahang maghiwalay — matapos ang 53 taon ng pagsasama.
ANG MGA TAON NG TAHIMIK NA PAGMAMAHAL
Si Ramon at Lilia ay magkababata.
Nagkakilala sila noong dekada ’60, sa panahon ng mga sulat, harana, at simpleng pangarap.
Si Lilia, mahilig magluto at magtanim ng bulaklak.
Si Ramon, isang mekaniko na walang ibang kayamanan kundi ang mga kamay niyang sanay sa trabaho at isang pusong tapat.
Nagpakasal sila noong 1970.
Nagtayo ng maliit na bahay sa Bulacan.
Lumipas ang mga dekada — nagkaroon ng tatlong anak, nagtulungan, nagtawa, nag-away, pero palaging bumabalik sa isa’t isa.
Hanggang sa dumating ang mga taong tahimik pero mabigat —
ang mga taon ng pagtanda, ng katahimikan sa mesa, ng mga sandaling magkasama pero tila magkalayo.
ANG ARAW NG PAGHIHIWALAY
Isang umaga ng Pebrero, habang umiinom ng kape si Ramon sa lumang mesa, marahan siyang nagsalita:
“Lilia…”
“Bakit?” sagot ng babae habang nilalagay ang mga plato sa lababo.
“Pagod ka na ba?”
“Pagod saan?”
“Sa atin.”
Tahimik. Walang sagot.
Hanggang sa tumulo ang luha ni Lilia.
“Hindi ko alam kung kailan, Mon. Pero parang oo. Parang pareho na tayong napagod.”
Niyakap sila ng katahimikan.
Walang sigawan, walang sumbatan.
At doon, sa gitna ng amoy ng kape at lumang mesa, nagpasya silang maghiwalay.
Hindi dahil hindi na sila nagmamahalan — kundi dahil sa edad nila, gusto na lang nilang maramdaman ulit kung sino sila bago naging “kami.”
ANG MGA BUWAN NG KALUNGKUTAN
Lumipat si Ramon sa maliit na apartment sa Maynila.
Si Lilia naman, bumalik sa bahay ng panganay nilang anak.
Araw-araw, pareho lang ang eksena: isang tasa ng kape, isang upuang walang katapat, isang alaala ng taong kasama niya sa loob ng kalahating siglo.
Minsan, napapaisip si Ramon habang nakatingin sa lumang larawan nila sa aparador:
“Paano mo nga pala nakakalimutan ang taong naging tahanan mo sa loob ng 53 taon?”
Pero sinasagot ng katahimikan ang lahat.
ANG MULING PAGTAGPO
Isang hapon, anim na buwan matapos silang maghiwalay,
nakaupo si Ramon sa isang maliit na café malapit sa simbahan.
Mahina na ang pandinig niya, nanginginig na ang kamay habang hawak ang tasa ng kape.
Sa pinto, may pumasok na babae — naka-puting blouse, may dalang payong, at may buhok na bahagyang puti.
Nang magtama ang mga mata nila, huminto ang oras.
Si Lilia.
Ngumiti siya, mahina, pero totoo.
“Mon…”
“Lilia.”
Hindi nila alam kung sino ang unang lumapit.
Basta nagyakap na lang sila, parang mga pusong matagal nang gustong maramdaman ulit ang tibok ng isa’t isa.
Umupo sila sa parehong mesa.
Tahimik. Pero iba ang tahimik na iyon — hindi na galit, hindi na tampo.
Isa na iyong uri ng katahimikan na puno ng alaala.
“Kumusta ka?” tanong ni Ramon.
“Ayos lang. Masaya. Pero… may mga umaga pa ring hinahanap ko ‘yung amoy ng kape mo.”
Ngumiti si Ramon.
“Ako rin. Pero ngayong nandito ka, parang bumalik ‘yung lasa ng kape ko.”
Pareho silang natawa, sabay luha.
Ang mga kamay nilang nanginginig ay muling nagtagpo sa ibabaw ng mesa.
ANG REGALO NG TADHANA
Lumipas ang isang oras na puno ng kwento.
Nang tumayo na sila para umalis, biglang sinabi ni Ramon:
“Lilia, kung may pagkakataon pang magsimula ulit, gagawin mo ba?”
Ngumiti si Lilia, hinawakan ang kamay niya, at mahina niyang sagot:
“Ramon, hindi ko kailanman tinapos ang pagmamahal ko sa’yo.
Tumigil lang tayo sandali — pero hindi tayo kailanman nawala.”
Sa labas ng café, habang bumubuhos ang ulan, sabay silang naglakad pauwi.
Dalawang payong, dalawang anino,
pero iisang ritmo ng paghinga — parang noong una silang nagkakilala.
ANG ARAL NG BUHAY
Ang tunay na pag-ibig, hindi nasusukat sa bilang ng taon na magkasama kayo,
kundi sa kakayahan ninyong magpatawad at bumalik sa isa’t isa kahit ilang beses kayong maligaw.
Minsan, kailangan niyong maghiwalay para mahanap ang isa’t isa ulit —
hindi bilang mag-asawa, kundi bilang dalawang taong muling natutong magmahal nang walang kondisyon.
At sa bawat tasa ng kape na may tamis at pait,
aalalahanin mo na minsan, may taong sinabayan mo ng bawat higop ng buhay,
at kahit gaano katagal,
ang lasa niya, mananatili pa rin sa dulo ng dila ng puso mo.
