“KINUHA NIYA ANG IPON NG ANAK KO PARA SA ANAK NIYA — AKALA NIYA MANANAHIMIK AKO. PERO MAY MGA INA NA HINDI NATATAKOT LUMABAN KAPAG ANAK NA ANG NASASAKTAN.”
Ako si Liza, 34 anyos, isang single mom na nagbabanat ng buto para sa nag-iisa kong anak na si Calix, walong taong gulang.
Simula nang iwan kami ng ama niya, ako na ang naging nanay, tatay, at mundo ng anak ko.
Hindi kami mayaman, pero sa bawat araw na pumapasok siya sa school na may ngiti, nararamdaman kong sapat na ang lahat.
Sa isang lumang plastik na alkansiya nakaipon ang pinakamahalagang bagay sa bahay namin—
ang ipon ni Calix para sa school project niya, isang science exhibit na kailangan ng materyales na hindi namin agad kayang bilhin.
Bente-bente, piso-piso, sampung piso mula sa baon niya, lahat iyon ay bunga ng paghihirap at pagnanais niyang maging “honor student” daw.
Tuwing gabi, inaangat niya ang alkansiya at sinasabi:
“Ma, kapag napuno ‘to, mas gaganda proyekto ko. Hindi na nila ako pagtatawanan.”
Pero isang umaga, pag-uwi ko mula sa pagtatrabaho bilang tagapaglinis sa mall, nakita kong basag ang alkansiya.
At ang laman nito — wala na.
Nanlamig ang buong katawan ko.
Hindi ako makagalaw.
Hindi ako makahinga.
Dahan-dahan akong lumapit sa anak ko.
“Calix… ikaw ba ang kumuha ng pera mo, anak?”
Umiling siya.
Luha agad ang bumagsak sa mata niya.
“Ma… si Tito Ramon po. Nakita ko po… kinuha niya. Sabi niya kailangan daw ng pinsan ko ng pang-tuition.”
Parang sumabog ang dibdib ko.
Si Ramon, kapatid ng dati kong kinakasama.
Ang taong ilang buwan nang tumutuloy sa maliit naming bahay dahil wala raw mapuntahan.
Ang taong paulit-ulit kong tinutulungan kahit wala akong makain minsan.
Ang taong tinuring kong pamilya… kahit hindi niya kami tinuring na gano’n.
At ang ipon ng anak ko ang kinuha niya.
ANG PAGTITIMPI KO SA LOOB NG ILANG TAON, NAWALA SA ISANG IGNAP
Kinabukasan, hinarap ko siya.
Nasa sala siya, nanonood ng TV na para bang walang ginawang mali.
“Ramon, nasaan ang pera ng anak ko?”
Hindi man lang siya natigilan.
Humigop pa ng kape bago sumagot.
“Ah ‘yun ba? Kinuha ko. Kailangan ng anak ko sa tuition. Tsaka maliit lang naman ‘yon.”
Maliit lang?
Para sa kanya, oo.
Pero para sa anak kong nag-ipon mula sa baon niyang kulang na nga,
para sa batang tumitipid sa kendi para may madagdag lang sa alkansiya niya,
hindi iyon maliit.
Hindi iyon pera.
Pangarap iyon.
Umigting ang panga ko.
Ngunit pinilit kong huminga.
“Hindi mo pera ‘yon. Hindi mo anak ang pinag-ipunan no’n. Ibalik mo.”
Tumawa siya.
Tumawa.
Parang wala akong halaga.
“Ate, tumigil ka. Wala kang magagawa. Wala ka ngang trabaho na maayos. Magpasalamat ka nga at nandito pa ako para tumulong sa bahay.”
At doon…
doon tuluyang sumabog ang lahat ng pagtitimpi ko sa buong buhay ko.
ANG INANG NAGISING SA SAKIT
Kinagabihan, habang natutulog si Calix, lumapit ako sa kanya at hinaplos ang buhok niya.
Tahimik siyang humihikbi kahit nakapikit.
“Ma… hindi ko na po magagawa yung project ko, ‘no?”
At doon, para bang tinadtad ng kutsilyo ang puso ko.
Hindi ko kayang makitang nawawalan siya ng pag-asa.
Hindi ko kayang makitang nasasaktan siya dahil sa kasakiman ng ibang tao.
Kaya kinabukasan, habang wala si Ramon, dinala ko ang mga gamit niya at inilabas sa pintuan.
Hindi ako sumigaw.
Hindi ako nagwala.
Pero nang dumating siya, ramdam niya agad ang pagbabago.
“Bakit nasa labas ang mga gamit ko?”
Tumayo ako nang diretso.
Hindi na ako takot.
Hindi na ako tahimik.
“Ramon, umalis ka na. Hindi mo sisirain ang anak ko.
Hindi mo sisirain ang tahanan na buong buhay kong itinayo para sa kanya.”
“Ate, wala kang karapatan—”
“May karapatan ako.
Ako ang nanay ng batang ninakawan mo.”
At sa unang pagkakataon, nakita kong natigilan siya.
Tahimik siyang napaatras.
Hindi dahil sa sigaw —
kundi dahil sa lakas ng isang inang hindi na kayang apak-apakan.
Umalis siya nang walang salita.
Hindi ko na siya hinabol.
Hindi ko na siya tinignan.
Tapos na.
ANG ARAW NG PROYEKTO
Wala na ang ipon ni Calix, pero hindi ko hinayaang mawala ang pangarap niya.
Kahit kulang ang pera ko, nag-overtime ako, nagbenta ng lumang damit, at tumulong ang kapitbahay naming si Aling Petra.
Nabuo namin ang project niya —
isang simpleng modelo ng solar system, gawa sa karton, lumang styrofoam, at pintura.
Walang kinang, walang mamahaling materyales.
Pero nang nasa stage na siya at tinawag ang pangalan niya bilang “Best Science Model Project”,
hindi ko mapigilang umiyak.
At nang bumaba siya ng entablado, tumakbo siya sa akin, niyakap ako nang mahigpit.
“Ma! Sabi ni Teacher, hindi raw mahalaga kung magkano ginastos…
ang mahalaga raw ‘yung puso ng gumawa.”
At doon, narealize ko—
hindi ko kailangang maging mayaman para maging mabuting ina.
Kailangan ko lang maging matatag, maging tapat, at maging handa lumaban kapag anak ko na ang inaapakan.
ANG ARAL NG KWENTO
May mga taong aabusuhin ka dahil tahimik ka.
Minsan, kukunin pa nila ang bagay na pinakaimportanteng bahagi ng buhay mo.
Pero tandaan mo ito:
Kapag anak mo na ang nasasaktan, nagiging leon ang isang inang minsan ay tupa.
At walang sinuman ang kayang talunin ang lakas ng isang inang lumalaban dahil nagmamahal.
