“INIWAN AKO SA ARAW NG KASAL KO — MAKALIPAS ANG 5 TAON, BUMALIK SIYA… NAKA-WHEELCHAIR NA AT MAY TANING NA ANG BUHAY.”
Ako si Mara, 29 taong gulang.
Limang taon na ang nakalipas mula nang masira ang araw na akala ko ay magiging pinakamasaya sa buong buhay ko —
ang araw ng kasal ko kay Daniel, ang lalaking ipinaglaban ko sa lahat.
Noong araw na iyon, dapat suot ko ang puting gown,
ngunit nauwi lang ito sa luha, putik, at sakit na hindi ko malimutan.
ANG ARAW NG KASAL NA HINDI NATULOY
Alas-dos ng hapon.
Nakaupo ako sa loob ng sasakyan,
nakatingin sa salamin habang inaayos ng makeup artist ang belo ko.
“Ready ka na ba, Ma’am Mara?”
“Oo… basta darating si Daniel.”
Pero lumipas ang isang oras, dalawa, tatlo — wala pa rin siya.
Tumawag ang coordinator,
“Ma’am… hindi po sumasagot ang groom.”
Tumawag ako, paulit-ulit.
Ngunit ang tanging sagot ng telepono — “The number you dialed is unattended.”
Maya-maya, lumapit ang best friend ko, umiiyak.
“Mara… hindi siya pupunta.”
“Ano’ng ibig mong sabihin?”
“Umalis siya. Umalis siya kaninang umaga. Naiwan daw sa airport ‘yung sing-sing.”
Parang sumabog ang puso ko.
Ang araw na dapat puno ng bulaklak at halakhak,
naging libing ng pangarap kong pag-ibig.
Lumipas ang mga araw, buwan, taon —
at bawat umaga, nagigising akong dala pa rin ang tanong:
“Bakit?”
ANG MULING PAGKIKITA
Limang taon makalipas.
Tahimik akong nagtatrabaho sa maliit na café sa Tagaytay.
Simple lang ang buhay ko, pero payapa.
Hanggang isang hapon, habang nag-aasikaso ako ng mesa,
may dumating na lalaki sa wheelchair.
Payat, maputla, halos hindi makatingin ng diretso.
At nang magsalita siya, tumigil ang mundo ko.
“Mara…”
Hinigpitan ko ang pagkakahawak sa tray.
“Daniel?”
“Salamat… at naalala mo pa ako.”
Hindi ko alam kung anong mararamdaman — galit, awa, o lungkot.
Ang lalaking iniwan ako sa altar,
ngayon, nakaupo sa harap ko, nanginginig, mahina.
“Bakit ka bumalik?” tanong ko.
“Dahil gusto kong humingi ng tawad… bago pa ako mawala.”
ANG LIHIM SA LIKOD NG PAG-IWAN
Umupo siya, at dahan-dahang nagsalita.
“Noong araw ng kasal natin, Mara… nasa ospital ako.
Natuklasan ng doktor na may sakit ako sa puso — ‘yung uri na hindi na kayang gamutin.
Natakot akong ikulong ka sa buhay na punô ng paghihintay at sakit.
Kaya tumakbo ako… kahit ako mismo, namatay nung araw na ‘yon.”
Hindi ako nakapagsalita.
Ramdam ko ang panginginig ng labi ko.
“Bakit hindi mo sinabi?”
“Kasi mahal kita.
At sa isip ko, kung magagalit ka, mas madali para sa’yo ang kalimutan ako.”
Tumulo ang luha ko.
Parang lahat ng galit, kasabay ng awa, bumuhos.
ANG MGA NATITIRANG ARAW
Mula noon, bumalik siya sa buhay ko —
hindi bilang pag-ibig, kundi bilang paalala ng panahong nawala.
Inaalagaan ko siya sa ospital, pinapakain, pinapatawa kahit hirap na siyang huminga.
“Na-miss ko ‘tong tawa mo, Mara.”
“At ako, na-miss kong batukan ka.”
Pareho kaming tumatawa habang umiiyak.
Bawat araw, parang may taning, pero puno ng pasasalamat.
Isang gabi, habang pinapalitan ko ng oxygen ang mask niya,
hinawakan niya ang kamay ko.
“Mara… salamat, ha?
Akala ko wala na akong karapatang magmahal.
Pero binigyan mo pa ako ng pagkakataon — kahit alam mong mawawala rin ako.”
ANG HULING SANDALI
Kinabukasan, nagising ako sa tunog ng heart monitor.
Tuloy-tuloy ang tunog — beep… beep…
Hanggang sa naging isang mahabang linya.
Lumapit ako, nanginginig, at hinawakan ang kamay niya.
At doon, sa ilalim ng puting ilaw ng ospital,
nakita kong nakangiti si Daniel — tahimik, payapa.
Sa tabi ng unan niya, may isang maliit na papel.
Ang sulat-kamay niya:
“Mara, sa kabilang buhay, gusto kong bumalik sa araw ng kasal natin…
hindi para iwan ka, kundi para ituloy ang ‘I do’ na hindi ko nasabi.”
ANG PAGPATAWAD
Isang taon matapos siyang mawala, bumalik ako sa simbahan kung saan kami dapat ikasal.
Dinala ko ang lumang singsing na naiwan niya.
Inilagay ko ito sa altar at pumikit.
“Daniel, sa wakas… napatawad na kita.”
At sa sandaling iyon, dumaan ang malamig na simoy ng hangin.
Parang yakap.
Parang sabi niya,
“Salamat, Mara. Nakangiti na ako ngayon.”
ANG MENSAHE
Minsan, hindi natin kailangang maintindihan ang sakit.
Kasi may mga pag-ibig na tinadhana lang para magparamdam ng kabutihan, hindi para manatili.
At kung minsan, ang tunay na “I love you” ay hindi nasasabi sa altar —
nasusulat ito sa mga luha ng pag-ibig na marunong magpatawad.
