HINDI KO INAAKALANG MAAARING IKAHIYA NG MGA TAO ANG TRABAHO NG MAGULANG KO… PERO SA ARAW NG GRADUATION, ISANG LINYA KO ANG NAGPASIGAW NG IYAK SA BUONG PAARALAN
Ako si Rina, 18.
Dalawang tao lang ang mundo ko:
Mama at Papa—
mga taong nagpalaki sa akin kahit ang trabaho nila ay mag-ikot buong gabi bilang mga tagakuha ng basura.
Sila yung nakikita ng lahat bilang “madumi.”
Pero para sa akin—
sila ang pinakamalinis na puso sa mundong ito.
Pero hindi iyon ang tingin ng mga kaklase ko.
Sa loob ng 12 taon,
naranasan ko ang isang impyernong hindi ko sinasabi kahit kanino.
ANG LABINDALAWANG TAON NG PANLALAIT AT PAG-IWAS
Nagsimula ang lahat noong grade school.
May nakakita sa akin na inaabot ang baon ko kay Mama
habang suot niya ang reflector vest at gloves na may mantsa pa ng basura.
Kinabukasan,
kumalat ang tawag sa akin:
“Anak ng basurera.”
“Baho girl.”
“Maduming pamilya.”
At mula noon…
-
Hindi ako pinaupo sa tabi nila
-
Hindi ako sinasama sa group work
-
Tinatago nila ang ilong nila pag dumadaan ako
-
Pinagtatawanan ang sapatos kong luma
-
Pinupunasan ang upuan kapag umupo ako
Araw-araw akong umuuwi ng tahimik.
Ayokong malaman nina Mama at Papa
ang bigat na dinadala ko.
ANG MGA GABING NAGTATANONG AKO SA LANGIT
Pag-uwi nila,
amoy basura ang katawan.
Minsan basa sa ulan,
minsan nanginginig dahil sa lamig ng madaling araw.
Pero tuwing pagod na sila at nakatingin sa akin,
lagi silang nakangiti.
“Anak, pasensya ka na kung ‘di namin kaya ibigay ang magarang damit.
Pero ibibigay namin ang lahat para makatapos ka.”
At doon ako umiiyak kapag nakatalikod na sila.
Hindi dahil nahihiya ako sa kanila…
kundi dahil nahihiyang nahihiya ako na nahihiya ako.
ANG ARAW NG GRADUATION NA AYAW KONG DUMATING
Dumating ang araw ng pagtatapos.
Habang ang mga kaklase ko ay may magagarang bouquet,
gowns, mamahaling picture-taking sessions…
Si Mama at Papa,
nakatayo sa lilim,
suot ang pinakamalinis nilang uniform
pero halatang hindi pa rin maalis ang mantsa ng trabaho.
Narinig ko ang bulungan:
“Grabe, pati graduation dinala ang pinagtrabahuhan.”
“Kahiya-hiya naman.”
“Paano sila nakapasok dito?”
At parang bumalik lahat ng sakit—
lahat ng 12 taon.
Hindi ako nagsasalita.
Pero may kumukulo sa dibdib ko.
ANG PAG-AKYAT KO SA ENTABLADO
Tinawag ang pangalan ko bilang with honors.
Palakpakan.
Pero iba ang tingin ng mga tao sa likod ng palakpak—
may halong pangungutya.
Nakita ko sina Mama at Papa.
Nakangiti.
Nakuho ng cellphone nila ang litrato ko.
Hawak-hawak ni Papa ang bulaklak na mura lang pero buong pagmamahal.
At doon ako hindi nakatiis.
Habang hawak ang mikropono,
huminga ako nang malalim.
At binigkas ko ang linyang tumama sa puso ng lahat.
ANG LINYANG NAGPAIYAK SA BUONG PAARALAN
“SA LABING DALAWANG TAON NINYONG INILAYO ANG SARILI NINYO SA AKIN…
WALA KAYONG NAGAWA KUNDI IPAALALA SA AKIN
KUNG PAANO MAGING TAO ANG MAGULANG KO.”
Tahimik ang buong gym.
Walang kumikilos.
Nagpatuloy ako.
“KUNG KINAHIHIYA NINYO ANG TRABAHO NILA…
HINDI KO PO KINAHIHIYA.”
Tumingin ako sa kanila,
at tumulo ang luha ko.
“DAHIL KUNG HINDI DAHIL SA PAGPUPUNAS NILA NG BASURA…
HINDI AKO TATAYO DITO NGAYON.”
Napatakip ang isang kaklase ng bibig niya.
Yung laging nandidiri sa akin—umiiyak.
“HABANG TINATAWAG NINYO SILANG MADUMI…
SILA ANG PINAKAMALINIS NA PUSO NA KILALA KO.”
Lumingon ako sa magulang ko.
“MAMA, PAPA…
HINDI KAYO BASURERO SA BUHAY KO.
KAYO ANG DAHILAN NG TAGUMPAY KO.”
At doon,
parang sabay-sabay bumigay ang damdamin ng lahat.
Naiyak ang principal.
Umiiyak ang mga kaklase ko.
Pati ang magulang nila—tahimik at nagpipigil.
ANG PAGYUKO NG ISANG SEKSIYON SA KAHIHIYAN
Pagkatapos ng speech,
lumapit ang mga kaklase ko na hindi ako ginagalaw noon.
Isa-isa silang humingi ng tawad.
Isa-isa silang umiiyak.
At si Mama…
yakap ako ng mahigpit,
umiiyak sa balikat ko.
Sabi ni Papa:
“Anak… salamat… sa wakas hindi mo na kami tinago.”
Ngumiti ako.
“Bakit ko kayo itatago?
Kayo ang pinakamagandang bahagi ng buhay ko.”
EPILOGO
Mula noon,
hindi na tinatawag na “anak ng basurero” ang mga katulad ko.
Tinatawag na kaming—
anak ng mga bayani
na pinupulot ang duming iniwan ng mga nagmamataas.
At ang pinakamagandang aral?
Hindi kailanman ibinaba ng trabaho nina Mama at Papa
ang pagkatao namin…
Pero ibinaba ng ugali ng iba ang kanila.
