Hinamon ako ng biyenan ko at ng asawa kong galawin ang bagong buntis na kabit niya

Apat na taon na kaming kasal ni Karlo. Sa mata ng mga tao, isa akong masuwerteng babae—may asawa akong mahusay sa trabaho, at maykaya ang pamilya ng asawa ko. Ngunit sa likod ng maayos na anyo, ang aming pagsasama ay malayo sa payapa.

Matagal akong naniwala na kung magtitiis lang ako at magpapakumbaba, darating din ang araw na magiging maayos ang lahat. Pero may hangganan ang katahimikan—at dumating ako sa puntong hindi na ito solusyon.

Nalaman kong may ibang babae ang asawa ko.

Sa una, mga matatamis na mensahe lang sa cellphone. Sunod, biglaang “business trips”. Hanggang sa mga gabing hindi na siya umuuwi. Umiyak ako. Nanahimik. Nagpatawad.

Pero isang araw, may nakita akong ultrasound result—may pangalan ng ibang babae, at malinaw na 7 weeks na buntis.

Pinilit kong maging kalmado nang harapin ko ang katotohanan.

Diretso kong tinanong si Karlo. Hindi siya umiwas. Hindi rin humingi ng tawad. Sa halip, malamig niyang sinabi:

“Buntis siya. Kailangan niya ng tamang posisyon. Ikaw naman… apat na taon na, wala pa ring balita.”

Parang may kumurot sa puso ko. Hindi pa ako nakakapasok ng salita nang sumingit ang biyenan ko, matalim ang tingin:

“Ang babaeng asawa na hindi makapagbigay ng anak, dapat marunong lumugar. Kailangan ng pamilyang ito ng magpapatuloy ng apelyido.”

Nanahimik ako.

Hindi dahil mahina ako—
kundi dahil nagsisimula na akong magplano.

Isang planong magpapabayad sa kanilang tatlo ng napakamahal na kapalit. Isang planong hindi nila kailanman inasahan…

Nanahimik ako sa gitna ng sala habang nakatingin sa kanilang dalawa—ang lalaking minsang pinangarap kong makasama habambuhay, at ang babaeng tinawag kong “Nanay” sa loob ng apat na taon. Sa sandaling iyon, malinaw sa akin ang isang bagay: hindi ako natalo—hindi pa.

“Bakit wala kang sinasabi?” tanong ni Karlo, bahagyang nakangisi. “Hindi mo ba kayang tanggapin ang realidad?”

Tumingin ako sa kanya, kalmado.

“Tinanggap ko na,” sagot ko. “Kaya nga may gagawin ako.”

Napahalakhak ang biyenan ko. “Ano naman ang kaya mong gawin? Saktan ang buntis? Subukan mo.”

Doon ko narinig ang mismong hamon.
At doon nagsimula ang laro.

Kinabukasan, umalis ako ng bahay dala lang ang ilang damit at personal na gamit. Hindi ako nag-eskandalo. Hindi ako nagmakaawa. Hindi ako umiyak sa harap nila.

“Tumakas na,” narinig kong bulong ng biyenan ko.

Ngumiti ako sa sarili ko habang nakasakay ng jeep pauwi sa bahay ng kapatid ko.

Hindi ako tumatakas, bulong ko sa isip ko.
Umaatras lang ako… para mas makapalo nang malakas.

Sa loob ng dalawang linggo, wala silang narinig mula sa akin. Tahimik ang social media ko. Wala akong pinost. Wala akong pinaringgan.

Pero sa likod ng katahimikan, isa-isa kong inaayos ang mga piyesa.

Pumunta ako sa isang law office sa Makati.

“Gusto kong ipa-review ang marriage settlement namin,” sabi ko sa abogado.

Matapos ang ilang oras ng pagbasa, tumingin sa akin ang abogado at bahagyang napangiti.

“Alam mo bang may prenuptial agreement kayo?”

Tumango ako. “Oo. Siya ang nagpilit noon.”

“Alam mo rin bang malinaw na nakasaad dito na anumang ari-ariang nakuha habang kasal kayo, kahit nakapangalan sa kanya, ay may bahagi ka?”

Nanlaki ang mata ko.

“Kasama rito ang negosyo ng pamilya nila,” dagdag ng abogado. “At ang mas interesante—may clause dito tungkol sa infidelity.”

Parang may dahan-dahang umangat na ngiti sa labi ko.

“Kapag napatunayang may relasyon at anak sa labas,” sabi ng abogado, “may karapatan kang humingi ng malaking danyos at agarang paghahati ng ari-arian.”

Doon ko naintindihan kung bakit ganoon na lang ang kumpiyansa nila noon—akala nila, hindi ko alam ang pinirmahan ko.

Nagkamali sila.

Hindi ko siya hinarap agad. Sa halip, nagpadala ako ng isang mensahe.

“Hi. Ako ang legal na asawa ni Karlo. Hindi kita sasalakayin. Gusto lang kitang kausapin—bilang babae sa kapwa babae.”

Nagkita kami sa isang café sa Pasig.

Mukha siyang kabado. Bata. Halatang umaasa.

“Ayokong makipag-away,” agad niyang sabi.

“Hindi rin,” sagot ko. “Gusto ko lang malaman—alam mo bang may asawa siya?”

Tumango siya. “Sabi niya, hiwalay na kayo.”

Ngumiti ako. Inilabas ko ang mga dokumento. Mga litrato. Mga petsa.

Tahimik siyang umiyak.

“Huwag kang matakot,” sabi ko. “Hindi kita sisirain. Pero kailangan mong malaman ang totoo.”

“Buntis ako,” mahinang sabi niya. “Akala ko… papakasalan niya ako.”

Doon ko ibinigay ang ikatlong twist.

“Alam mo bang kapag kinasal kayo,” sabi ko, “lahat ng utang at kaso niya ay magiging bahagi ng buhay mo rin?”

Nanlaki ang mata niya. “Anong kaso?”

“Inquire mo sa nanay niya,” sagot ko. “Tungkol sa negosyo.”

Umalis siyang nanginginig.

Makaraan ang isang buwan, naghain ako ng legal separation at kaso ng adultery at concubinage.

Sumabog ang bahay ng biyenan ko.

“Ano’ng karapatan mo?!” sigaw niya nang humarap kami sa abogado.

“Bilang legal na asawa,” kalmado kong sagot, “lahat.”

Si Karlo, unang beses kong nakita na walang imik.

“Akala mo ba,” dagdag ko, “wala akong ginawa habang tinutulak n’yo ako palabas?”

Ibinato ko sa mesa ang kopya ng kontrata, mga bank record, at ang affidavit ng babae.

Tahimik ang buong silid.

“Hindi ko siya sinaktan,” sabi ko. “Pero ang katotohanan… sapat na.”

Sa huli, umatras ang kaso ng babae. Umalis siya, piniling ilayo ang anak niya sa gulong iyon.

Ang negosyo ng pamilya ni Karlo ay nahati. Malaking bahagi ang napunta sa akin—ayon sa batas.

At ang pinaka-hindi nila inasahan?

Ibinenta ko ang parte ko.

Sa isang charity foundation para sa mga babaeng niloko at iniwan ng asawa.

Hinarap ko ang biyenan ko sa huling pagkakataon.

“Ginusto n’yo akong gawing wala,” sabi ko. “Kaya ginamit ko ang lahat… para may silbi.”

Hindi siya nakasagot.

Makalipas ang dalawang taon, tahimik ang buhay ko.

May sarili akong maliit na negosyo. May oras ako sa sarili ko. May ngiti akong hindi na pilit.

Isang kaibigan ang nagtanong minsan:

“Hindi ka ba nagsisisi?”

Ngumiti ako.

“Hindi,” sagot ko. “Dahil hindi ako gumanti gamit ang galit—gumanti ako gamit ang katotohanan at dignidad.”

At iyon ang aral na iniwan ng lahat ng sakit:

Ang babaeng minamaliit kapag tahimik—
ay ang parehong babaeng babangon
na hindi na kailangang sumigaw
para marinig ang halaga niya.