AYOKO SIYANG YAKAPIN DAHIL AMOY PAWIS SI PAPA — PERO NANG MALAMAN KO KUNG BAKIT, DOON KO NAINTINDIHAN KUNG ANONG ITSURA NG TUNAY NA PAGMAMAHAL.
Ako si Mira, labingwalong taong gulang, at katatapos ko lang sa high school.
Lumaki akong may ama na simpleng tao — si Papa Rod, isang construction worker.
Araw-araw, maaga siyang gumigising, mag-aalmusal ng kape at pandesal, tapos aalis bitbit ang lumang helmet at baong kanin na may tuyo.
Bata pa lang ako, lagi ko nang naaamoy ang pawis at alikabok sa kanyang katawan tuwing uuwi siya.
Laging amoy araw, amoy semento, amoy pagod.
At sa tuwing yayakapin niya ako,
automatic kong ginagawa ang isang bagay — iiwas.
ANG AMOY NA IKINAHIHIYA KO
“Papa, wag mo muna akong yakapin. Pawisan ka pa.”
“Ah, ganun ba, anak? O sige… mamaya na lang.”
Ngumiti siya, pero nakita ko sa mata niya ang lungkot.
Hindi ko iyon pinansin.
Para sa akin noon, normal lang iyon — ayokong dumikit sa pawis, lalo na kapag bagong paligo ako.
Lalo na kapag may mga kaibigan akong nasa bahay.
Ayokong isipin nila na may tatay akong amoy araw.
Minsan, sinabihan pa ako ng kaklase ko:
“Mira, bakit parang amoy construction site lagi sa bag mo?”
Napahiya ako.
Pag-uwi ko, tinago ko ang helmet ni Papa sa labas ng bahay para di na amoyin ang silid.
At nang gabing iyon, narinig kong hinahanap niya ito.
“Nasaan na ‘yung helmet ko?”
Tahimik lang ako.
At sa unang pagkakataon, nakaramdam ako ng hiya — pero hindi ko pa rin inamin.
ANG KASALUKUYANG KAHIHIYAN
Lumipas ang mga taon, at patuloy kong iniiwasan ang amoy niya.
Minsan, umuuwi siya galing sa trabaho, excited akong yakapin dahil may dala siyang ice cream,
pero paglapit niya —
“Papa, maligo ka muna bago mo ako yakapin, ha?”
“Sige, anak,” sagot niya, sabay ngiti,
“pero baka matunaw na ‘yung ice cream.”
Hindi ko nakita ang sakit sa ngiti niyang iyon.
Akala ko, normal lang.
Hindi ko alam, unti-unti ko palang tinataboy ang taong nagbigay ng lahat.
ANG ARAW NG GRADUATION
Graduation ko sa high school.
Excited si Papa.
Kahit may trabaho siya, nagpaalam siya sa foreman para makaalis nang maaga.
“Anak, pupunta ako ha. Bibili ako ng polo.”
“Papa, huwag na po. Wala naman kayong kailangang ayusin.”
“Gusto kong maging presentable. Para proud ka naman sa tatay mo.”
Tumango lang ako, pero sa loob-loob ko, kinakabahan ako —
baka dumating siyang amoy pawis ulit, baka pagtawanan ako ng mga kaklase ko.
At nang dumating ang araw,
doon ko nakita si Papa sa dulo ng bleachers —
suot ang puting polo na hindi pantay ang plantsa, at isang bulaklak na may card:
“Para kay Mira. Congratulations.”
Nang matapos ang seremonya, lumapit siya sa akin, hawak ang bulaklak.
“Anak! Ang galing mo! Valedictorian ka pala!”
At inabot niya ang kamay ko para yakapin ako.
Ngunit may mga kaklase kong nakatingin.
At ang unang pumasok sa isip ko — amoy pawis siya.
Kaya ngumiti ako, at imbes na yakapin siya, sinabi ko:
“Pa, sandali lang ha, may kukunin lang ako.”
At iniwan ko siyang nakatayo, hawak ang bulaklak, habang ang mga magulang ng iba ay masayang nagyakapan.
ANG BALITANG DI INASAHAN
Kinabukasan, maaga akong gumising para humingi ng tawad.
Pero wala si Papa sa bahay.
Sabi ni Mama, maaga raw umalis, tinawag ng foreman.
Bandang tanghali, may dumating na tawag.
Ang boses sa kabilang linya, nanginginig:
“Ma’am… may aksidente po sa site.
Si Mang Rod… nadamay sa pagbagsak ng scaffolding.”
Parang huminto ang mundo.
Hindi ako makagalaw, hindi ako makahinga.
Tumakbo ako sa ospital, at doon ko siya nakita —
nakahiga, sugatan, mahina, halos hindi makapagsalita.
Niyakap ko siya nang mahigpit, hindi na ako nag-alala kung amoy pawis siya.
“Papa, patawarin mo ako…”
“Anak…” mahina niyang sabi,
“Wala kang kailangang ipagpaumanhin.
Alam kong ayaw mo sa pawis ko.
Pero alam mo ba… bawat patak niyan,
‘yun ‘yung dahilan kung bakit ka nakapag-aral.”
At sa huling pagkakataon, pinisil niya ang kamay ko.
“Mira… huwag mong ikahiya ang pawis ng taong nagmahal sa’yo.”
At doon, pumikit siya.
ANG PAWIS NG PAGMAMAHAL
Pagkalipas ng ilang araw, habang nililinis ko ang mga gamit niya,
nakita ko ang lumang polo niya — amoy alikabok pa rin, may bahid ng pintura at semento.
Sa bulsa nito, may papel na nakatupi.
Nakasulat:
“Para kay Mira,
Sa araw ng graduation mo, gusto kong ipagmalaki mo ako,
hindi dahil maganda ang polo ko, kundi dahil kahit pawisan ako,
ikaw ang dahilan kung bakit ako nagsisikap araw-araw.”
Niyakap ko ang polo.
Humagulgol ako.
At sa unang pagkakataon, niyakap ko ang amoy ng pawis nang buong puso.
ANG MGA TAON PAGKATAPOS
Ngayon, ako na si Engr. Mira Rodriquez,
isang civil engineer — katulad ng mga kasamahan ni Papa noon.
Tuwing pumupunta ako sa site,
tuwing pinagpapawisan ako sa ilalim ng araw,
lagi kong sinasabi sa sarili ko:
“Ganito pala ‘yung amoy ng sakripisyo.
Ganito pala ‘yung amoy ng pagmamahal.”
At tuwing umuuwi ako sa bahay,
bago ako maligo, titingnan ko muna sa langit at ngingiti:
“Papa, pawisan ako ngayon.
Sana proud ka.”
