“ANG BATA NA LAGING NAGLALAKAD SA ULAN — AT ANG SEKRETONG NASA LOOB NG KANYANG PAYONG NA NAGPAIYAK SA ISANG BUONG BAYAN.”
Ako si Jonas, labing-apat na taong gulang nang una akong mapansin ng mga tao sa amin — hindi dahil matalino ako, o mayaman,
kundi dahil araw-araw akong naglalakad sa ulan papuntang eskwela.
Habang ang iba ay nagtatakbo para hindi mabasa, ako ay palaging tahimik lang,
may dalang lumang payong na butas, at bag na halos hindi na makilala sa dumi.
Wala akong cellphone, wala akong sapatos,
pero may isang bagay na lagi kong dala — ang ngiti ni Nanay.
“Anak,” sabi niya palagi, “kahit umulan, kahit mahirap,
basta may pangarap ka, hindi ka kailanman mababasa ng problema.”
ANG MGA LUKOT NA TINGIN NG MGA TAO
Araw-araw, kapag pumapasok ako, naririnig ko ang mga bulungan:
“Si Jonas na naman, basang-basa na naman.”
“Walang pambili ng bagong payong?”
“Baka gusto niya lang magpaka-drama.”
Ngunit hindi nila alam,
ang payong na iyon — ang tanging bagay na iniwan ni Tatay bago siya mamatay.
Isa siyang construction worker.
Nahulog siya sa gusali noong ako’y pitong taong gulang pa lang.
Noong araw na ‘yon, umuulan din.
At bago siya umalis, iniabot niya sa akin ang payong na iyon,
at sinabi:
“Anak, gamitin mo ‘to kapag umuulan,
para kahit wala ako, maramdaman mong may nagpoprotekta sa’yo.”
ANG ULAN NG PANGUNGUTYA
Sa eskwela, madalas akong tampulan ng tukso.
Tuwing umuulan, natatawa sila.
“Jonas! Ligo ka na lang d’yan sa ulan!”
“Baka magtanim ka na rin ng palay!”
Ngumiti lang ako.
Pero sa loob ko, sakit.
Hindi ko sila sinagot.
Kasi sabi ni Nanay,
“Anak, kapag nilait ka ng tao,
huwag mong sirain ang puso mo para lang mapantayan sila.”
Kaya tuwing umuulan, naglalakad lang ako.
Hindi ko alam na may isang taong nanonood sa akin araw-araw — si Ma’am Elena, ang adviser namin.
ANG ARAW NA BINUKSAN NIYA ANG PAYONG
Isang araw, bumuhos ang napakalakas na ulan.
Nasira ang bubong ng eskwelahan.
Habang nagtakbuhan ang mga estudyante, ako lang ang nanatiling kalmado.
Tiningnan ako ni Ma’am Elena at lumapit.
“Jonas, bakit hindi ka tumatakbo? Basang-basa ka na.”
Ngumiti ako.
“Okay lang po, Ma’am. Sanay na po ako.”
Napansin niya ang payong ko — butas, may tape, at may nakasulat na pangalan sa hawakan.
Binasa niya: “Para kay Jonas — mula kay Tatay.”
Tahimik siyang tumingin sa akin.
“Jonas… bakit di mo sinasabi sa amin na wala ka nang ama?”
“Ayaw ko pong gamitin ‘yon para kaawaan ako, Ma’am.
Gusto ko pong matuto at magtagumpay sa sarili kong lakad.”
Tumango siya, ngunit hindi niya mapigilang maiyak.
ANG SULAT SA LOOB NG PAYONG
Ilang araw matapos ang bagyo,
pinasok ng ulan ang bahay namin.
Basa lahat — mga libro, notebook, pati larawan ni Tatay.
Habang nililinis ko ang payong, napansin kong may lumang sobre sa loob ng bakal na hawakan.
Binuksan ko — isang sulat, nakatiklop, halos nabura na.
Nakasulat:
“Para sa anak kong si Jonas,
Kung sakaling wala na ako,
huwag mong kalimutan na hindi sukat ng kayamanan ang halaga ng tao.
Ang tunay na tagumpay ay ‘yung kaya mong ngumiti kahit basa ka na sa ulan.
Kapag may bagyo sa buhay mo,
tandaan mong hindi mo kailangang tumakbo —
kasi minsan, sa ulan, mo lang makikita kung gaano ka katatag.”
Tumulo ang luha ko.
At sa unang pagkakataon,
niyakap ko ang payong na iyon at umiyak ako nang tahimik.
ANG ARAW NG PAGBABAGO
Mula noon, nagbago ako.
Hindi ko na tinakasan ang ulan.
Ginawa ko siyang lakas.
Tuwing may baha, ako ang unang tumutulong magligpit.
Tuwing may ulan, ako ang unang nag-aabot ng payong sa iba.
Lumipas ang taon.
Nakamit ko ang scholarship.
Naging valedictorian ako sa aming eskwelahan.
Noong graduation, umulan.
Sinadya kong gamitin pa rin ang lumang payong na iyon.
Nang tawagin ang pangalan ko —
“Valedictorian — Jonas Ramirez!”
Tumayo ang mga guro at estudyante.
Palakpakan.
Pag-akyat ko sa stage, tumingin ako kay Ma’am Elena.
Ngumiti siya.
“Jonas, bakit payong pa rin ‘yang gamit mo?”
Ngumiti ako habang pinupunasan ang luha.
“Kasi Ma’am, dito po nakasulat ang dahilan kung bakit ako lumaban.”
At binasa ko sa mikropono ang sulat ni Tatay.
Tahimik ang buong auditorium.
May mga batang umiiyak, may mga magulang na napayakap sa anak.
Nang matapos ako, sinabi ko:
“Kung minsan, hindi mo kailangang maging mayaman para maging inspirasyon.
Minsan, sapat na ang isang lumang payong at isang tatay na marunong magmahal.”
ANG KAPALARANG HINDI INASAHAN
Pagkalipas ng ilang taon, ako’y isang guro na rin,
at tuwing may estudyanteng naglalakad sa ulan,
lagi kong tinatakbuhan — hindi para pigilan,
kundi para sabayan.
“Ma’am, sir, okay lang po ako kahit basa.”
Ngumiti ako.
“Alam ko, anak. Ganyan din ako noon.”
At sa lamesa ng opisina ko,
nakatayo pa rin ang lumang payong — may kalawang, may sira,
pero buo sa alaala.
Sa tabi nito, nakasulat sa maliit na karatula:
“Minsan, ang ulan ay hindi parusa —
paalala lang ‘yan na may mga taong nagmahal sa atin kahit wala na sila.”
