“AKALA NIYA DADALHIN SIYA NG ANAK NIYA SA HOME FOR THE AGED — PERO NANG HUMINTO ANG SASAKYAN, DOON NIYA NALAMAN ANG KATOTOHANANG HINDI NIYA INAASAHAN… AT HINDI NA SIYA NAKAPIGIL SA PAG-IYAK.”
Si Aling Leticia, 72 anyos, ay isang ulirang ina.
Tatlo ang anak niya — sina Eric, Jonas, at Mila.
Ngunit simula nang mamatay ang kanyang asawa, unti-unti siyang nakaramdam ng kalungkutan na mas matindi pa sa gutom — ang kalungkutan ng pagiging walang silbi sa sarili niyang mga anak.
Dati, siya ang gumigising nang maaga para magluto.
Ngayon, siya na ang ginising para sabihing,
“’Nay, magpahinga ka na lang po. Huwag ka nang gagalaw, baka mapagod ka pa.”
Pero ang pinakamabigat na sakit ay hindi ang pagtanda —
kundi ang pakiramdam na hindi ka na kailangan ng mga taong pinalaki mo.
ANG UMAGA NG PAGLALAKBAY
Isang Linggo ng umaga, tinawagan siya ni Eric, ang panganay niyang anak na matagal nang hindi bumibisita.
“’Nay, bihisan mo po ang sarili ninyo ha? Pupunta po tayo sa isang maganda at tahimik na lugar. Doon po kayo makakapahinga.”
Tahimik lang si Aling Leticia, pero sa puso niya, naramdaman na niya.
Alam niyang iyon na ang araw na itatabi na siya — gaya ng isang lumang kasangkapang hindi na kailangan.
Bago umalis, pinagmasdan niya ang lumang bahay.
Ang mga larawang nakasabit sa dingding — siya at ang kanyang mga anak noong bata pa sila, nakangiti, walang problema.
Hinaplos niya ang isa, sabay bulong:
“Anak, kahit saan mo ako dalhin, mahal pa rin kita.”
ANG BIYAHE NG KATAHIMIKAN
Tahimik silang mag-ina sa loob ng kotse.
Habang tumatakbo ang sasakyan, nakatingin lang si Aling Leticia sa labas, pinagmamasdan ang mga punong nagdaraan.
Sa bawat kilometro, pakiramdam niya’y papalayo siya hindi lang sa bahay — kundi sa lahat ng alaala ng buhay niya.
“Eric,” mahinahon niyang tanong, “ilang oras pa ba ang biyahe?”
“Malapit na po, ‘Nay,” sagot ng anak, pilit na nakangiti pero halatang may luha sa mata.
Habang papalapit sila sa dulo ng kalsada, napansin ni Leticia na hindi sila dumadaan sa direksyon papunta sa home for the aged.
Kundi pakanan — papunta sa daan pabalik sa probinsya.
“Eric, hindi ito ang daan papunta sa Maynila…”
Ngumiti lang ang anak.
“Alam ko po, ‘Nay.”
ANG HINTONG NAGBAGO NG LAHAT
Ilang minuto pa, huminto ang sasakyan sa harap ng isang lumang bahay na may bagong pintura, may tanim na santan at kalachuchi sa harap.
Lumabas si Eric, binuksan ang pinto ng sasakyan, at sabing:
“’Nay, bumaba na po kayo. Nandito na tayo.”
Nang bumaba siya, nagulat siya —
sa harap niya, ang dating bahay nila sa probinsya, inayos muli, nilinis, at pininturahan.
Sa bakuran, nakatayo ang dalawang anak pa niyang sina Jonas at Mila, may dalang cake at bulaklak.
“Surprise, Nanay!” sabay sigaw ng dalawa.
Napaatras si Aling Leticia, natakpan ang bibig, at tuluyang umiyak.
“Akala ko… akala ko dadalhin mo ako sa home for the aged…”
Lumapit si Eric, niyakap siya ng mahigpit.
“’Nay, patawad. Alam kong matagal na kayong nag-iisa.
Hindi namin kayo dadalhin sa home for the aged.
Dadalhin namin kayo pabalik sa tahanang minahal niyo.”
ANG MULING PAGMAMAHAL NG MGA ANAK
Sa loob ng bahay, amoy pa rin ang lumang kahoy, ngunit may bagong kurtina, bagong mesa, at larawan ni Tatay na nakasabit sa gitna.
May simpleng hapag na puno ng paborito niyang ulam — tinolang manok at ginataang langka.
“’Nay,” sabi ni Mila, “matagal na naming plano ‘to.
Binenta namin ang mga gamit sa Maynila para makauwi.
Dito tayo. Dito tayo tatanda. Sama-sama.”
Hindi mapigilan ni Aling Leticia ang hagulgol.
Hinalikan niya ang mga kamay ng kanyang mga anak, sabay sabi:
“Hindi ko kailangan ng mamahaling bahay.
Ang gusto ko lang, maramdaman kong may pamilya pa ako.”
At sa hapag na iyon, sa unang pagkakataon matapos ang matagal na panahon,
tumawa ulit si Aling Leticia — isang tawang totoo, tawang galing sa pusong matagal nang naghintay.
EPILOGO
Pagkaraan ng ilang buwan, naging tradisyon ng pamilya Dela Cruz ang Linggo sa Lumang Bahay.
Doon sila nagsasalo, nagkukuwentuhan, nagtatanim, at nagkakantahan sa harap ng lumang radyo.
Minsan, habang tinitingnan ni Leticia ang kanyang mga anak at apo, bulong niya sa sarili:
“Akala ko noon tapos na ang kwento ko.
Pero ngayon ko lang pala talaga sinimulang maramdaman kung gaano ako kaswerteng naging ina.”
At sa tuwing may dadaan na sasakyan sa labas, ngumingiti siya,
dahil alam niyang hindi na siya kailanman isasakay sa kotseng magdadala sa kanya sa kalungkutan —
dahil ngayon, ang bawat pag-uwi ay pabalik na sa pagmamahal.
