“DALAWAMPUNG TAON SIYANG NANIRAHAN SA AMIN NANG WALANG GASTOS — PERO NANG NAMATAY ANG 89-ANYOS KONG STEPFATHER, ANG DALA NG ABOGADO AY ISANG BALITANG NAGPATIGIL SA TIBOK NG PUSO KO.”
Ako si Maricel, 35 anyos, at lumaki akong may stepfather na hindi ko talaga maintindihan noon — si Lolo Ernesto, isang tahimik, payapang matanda na halos hindi nagsasalita at mas pinipiling umupo sa porch habang sumisimsim ng kape.
Pumasok siya sa buhay namin noong ako’y 15.
Naulila siya, walang asawa, walang anak, walang pera, at walang uuwiang bahay.
Si Mama, malambot ang puso, kaya dinala siya sa amin.
Simula noon, nanirahan siya sa maliit na kwarto sa likod ng bahay — dalawampung taon, walang bayad, walang ambag na pera, walang trabaho, at minsan walang pakikisama.
Ako ang bumibili ng gamot niya.
Ako ang nagdadala ng pagkain niya.
Ako ang naghahatid sa ospital kapag sinusumpong ng rayuma ang mga tuhod niya.
Hindi ko sasabihing masama siyang tao.
Pero sasabihin kong walang kahit isang araw na hindi ko naramdaman ang bigat ng responsibilidad na siya ang kasama namin sa bahay.
May gabi na umiiyak ako sa unan, iniisip:
“Pamilya pa ba ang turing niya sa amin?
Kilala pa ba niya ako higit sa pagiging tagapag-alaga lang?”
Pero kahit ganoon, tiniis ko.
Hindi dahil gusto ko — kundi dahil sinabi ni Mama bago siya pumanaw:
“Anak… kung kaya mo, alagaan mo si Ernesto. Siya na lang ang natitirang may ugnayan sa akin.”
At ginawa ko nga.
Taon-taon.
Araw-araw.
Walang reklamo, kahit mahirap.
ANG HULING GABI
Isang gabi ng Disyembre, malamig ang hangin.
Nakita kong si Lolo Ernesto ay nakaupo sa kama, tila mahina.
“Lolo, ayos lang po ba kayo?” tanong ko habang inaabot ang tubig.
Tumingin siya sa akin, pagod pero may ngiti.
“Salamat, ‘Nak… pasensya ka na kung pabigat ako.”
Hindi ko alam kung bakit, pero nung gabing ‘yon, niyakap ko siya.
Mahina siyang tumawa.
“Parang anak talaga kita…”
At doon tumulo ang unang luha ko na hindi niya nakita.
Kinabukasan, hindi na siya nagising.
ANG ARAW NG LIBING
Simple lang ang libing — iilan lang ang dumalo: ilang kapitbahay, pari, at kami ng pamilya ko.
Walang larawan ng kabataan niya, walang mga kaibigang dumalaw, at walang sinumang nagtanong kung bakit siya namatay.
Pagkatapos ilibing, dumating sa bahay ang isang lalaking naka-itim na amerikana.
“Ako po si Atty. Marcelo,” sabi niya.
“Abogado po ako ni G. Ernesto.”
Nagulat ako.
Abogado?
Para saan?
Wala naman siyang pera.
“May iniwan po siyang habilin,” sabay abot ng makapal na sobre.
“At may kailangan po kayong pirmahan.”
Nanlamig ako.
Nanginginig kong binuksan ang sobre.
Sa loob nito ay susi.
At isang sulat.
ANG HABILIN
Nakasulat sa sulat:
“Maricel,
Kung binabasa mo ito, ibig sabihin wala na ako.
Salamat sa dalawampung taong tiniis mo ang paglisan ko. Hindi man kita tunay na anak, tinanggap mo ako na parang pamilya.Ang susi na hawak mo ay hindi galing sa basura.
Iyon ang susi ng lupa at maliit na bahay na matagal kong itinago sa probinsya. Hindi ko sinabi kahit kanino — dahil gusto kong ito’y maging regalo ko sa iyo.Alam kong iniisip mong wala akong pera o na ako’y pabigat. Hindi mo alam, anak… may ipon ako noon pa, at may maliit na lupang minana ko bago pa kita makilala.
Hindi ko sinabi dahil ayokong mahalin mo ako dahil doon, kundi dahil handa kang magmahal kahit walang kapalit.Ang property na ito ay nasa pangalan mo na. Sa’yo ko binigay — dahil sa dalawang dekadang kabutihan, pag-aalaga, at pagmamahal na hindi ko kailanman nasuklian.
Salamat, anak. Hindi ako nagkulang ng pamilya.”
Nahulog ang papel sa sahig.
Ako’y napaupo, hindi makahinga.
Dalawampung taong akala ko pabigat siya —
pero siya pala ang nag-iipon ng pasasalamat nang hindi ko alam.
ANG BIYAHE PATUNGO SA KATOTOHANAN
Pinuntahan ko ang address na nasa sulat.
Callado, probinsya, may bakod na puti, may hardin, may maliit na kubo sa likod.
Isang buong lote.
Lumang bahay — pero matibay.
At sa pintuan, may nakadikit na papel:
“Para kay Maricel — sa wakas, may bahay ka na.”
Umiyak ako nang walang tunog.
Doon ko naramdaman:
“Hindi ko siya alagaan dahil sa pera.
Pero siya, minahal niya ako bilang anak.”
ANG ARAL
Sa buhay, may mga tao talagang dumadaan na akala natin pabigat, istorbo, walang halaga.
Pero minsan, sila pa yung nag-iiwan ng halagang di kayang tumbasan ng pera.
Sa loob ng dalawampung taon, tinuruan ako ni Lolo Ernesto na:
Ang kabutihan, kahit walang nakatingin, may bunga.
At ang puso, marunong lumingon sa nagmahal kahit hindi ka dugo nito.
Ngayon, tuwing tumitingin ako sa lumang bahay na iniwan niya,
ramdam ko pa rin ang tahimik na boses niya:
“Salamat, anak.”
At doon, alam kong ako na — sa huli — ang pinagpala.
