“ARAW-ARAW AKONG BINABARA NG BOSS KO — PERO NANG MAGKASAKIT SIYA, AKO LANG ANG TAONG NAGLAKAS-LOOB NA DUMALAW SA KANYA.”
Lunes ng umaga. Maaga akong pumasok sa opisina tulad ng nakasanayan.
Ako si Rina, 27 anyos, isang administrative assistant sa isang malaking kumpanya.
Tahimik lang ako sa trabaho, hindi palasagot, at madalas ako ang unang pumapasok at huling umuuwi.
Pero sa bawat araw na lumilipas, tila lumalaki ang bigat ng mundong ginagalawan ko —
hindi dahil sa trabaho, kundi dahil sa taong nasa tuktok ng opisina.
Si Mr. Alvarez, ang aming manager.
ANG ARAW-ARAW NA PANINITA
Simula nang ma-assign ako sa kanya, halos araw-araw ay may masakit siyang sinasabi.
“Rina, ‘yan lang ba ang kaya mo?”
“Kailan ka matututo ng tamang trabaho?”
“Wala ka bang sariling isip?”
Hindi ko alam kung bakit ako ang laging puntirya niya.
Hindi naman ako nagsasalita laban sa kanya, hindi rin ako nagkakamali nang malaki — pero tila gusto niya lang laging may masita.
May mga pagkakataon na gusto ko nang umalis.
Gabi-gabi akong umuuwi umiiyak, nagtatanong sa sarili kung bakit kailangan kong tiisin ang lahat.
Pero naaalala ko lagi ang sinabi ng nanay ko:
“Anak, minsan, ‘yung pinaka-mahirap pakisamahan, sila ‘yung pinaka-nangangailangan ng pang-unawa.”
Kaya nagpasya akong manatili. Tahimik lang, nagtatrabaho nang buong puso kahit masakit.
ANG BIGLANG PAGBABAGO
Isang Lunes, dumating ako sa opisina at napansin kong hindi pumasok si Mr. Alvarez.
Una kong naramdaman ay ginhawa.
“Siguro, mapayapa ang araw na ‘to,” bulong ko sa sarili.
Ngunit kinabukasan, wala pa rin siya.
At kinahapunan, sinabi ng HR:
“Si Sir Alvarez po ay nasa ospital. Inatake raw sa puso kahapon ng gabi.”
Tahimik ang opisina.
Ang mga dati niyang malalakas na tauhan — ‘yung madalas makipag-inuman sa kanya, ‘yung mga tinatawag niyang ‘barkada sa trabaho’ —
walang pumunta. Walang nagtanong.
Lahat nagpatuloy sa trabaho na parang walang nangyari.
Habang nakaupo ako sa mesa, naramdaman kong may humaplos sa konsensya ko.
Hindi ko alam kung awa, utang na loob, o simpleng kabaitan lang.
Kinuha ko ang maliit kong ipon, bumili ng prutas, at nagpasya akong dalawin siya.
ANG PAGBISITA SA OSPITAL
Pagdating ko sa ospital, amoy gamot at malamig ang hangin.
Nakita ko siya — nakahiga, maputla, at tila kalahati ng edad na dati kong nakikita sa opisina.
Nakatitig lang siya sa kisame, walang bisita, walang kausap.
Mahina akong kumatok sa pinto.
“Sir?” sabi ko.
Lumingon siya, nagulat.
“Rina? Bakit ka nandito?”
Ngumiti ako.
“Naibalita po sa opisina na may sakit kayo. Naalala ko lang po kayo. Nagdala ako ng prutas.”
Tahimik siya sandali, bago nagsalita.
“Wala na akong inaasahang dadalaw. Akala ko… wala nang may pakialam sa’kin.”
Ngumiti lang ako, kahit nangingilid ang luha ko.
“Meron pa rin, Sir. Kayo pa rin ang boss namin.”
ANG PAGKILOS NG DAMDAMIN
Habang nag-uusap kami, ibang-iba si Mr. Alvarez.
Wala na ‘yung tikas ng dating matapang na manager.
Sa halip, isang matandang lalaking pagod at marupok sa loob ang nasa harapan ko.
“Alam mo, Rina…” mahinahon niyang sabi, “…lahat ng galit ko sa mundo, sa trabaho ko ibinubuhos.
Minsan, hindi ko na napapansin kung sino ang tinatamaan.
Pasensya ka na kung palagi kitang pinapagalitan.”
Hindi ako nakasagot agad.
Sa unang pagkakataon, naramdaman kong ang tao palang kinatatakutan ko araw-araw —
ay isa ring taong sugatan, marahil dahil sa mga pinagdaanan niya.
“Wala ‘yon, Sir,” sagot ko. “Alam kong hindi kayo masamang tao.”
Napangiti siya, habang tumutulo ang luha sa gilid ng mata.
“Salamat, Rina. Hindi mo alam kung gaano kahalaga ‘yang narinig ko.”
ANG PAGBABALIK SA OPISINA
Makalipas ang dalawang linggo, bumalik si Mr. Alvarez sa opisina.
Tahimik siya pero may kakaibang lambing na sa boses.
Tuwing makikita niya ako, sinasabi niya,
“Good morning, Rina. Salamat ulit ha.”
At sa unang pagkakataon, narinig ko siyang magsabing:
“Magaling ang trabaho mo ngayon.”
Ang mga kasamahan ko sa opisina, nagtaka.
“Anong ginawa mo kay Sir? Parang iba na siya.”
Ngumiti lang ako.
“Wala. Siguro, kailangan lang niya ng isang taong makaintindi.”
ANG ARAL NG BUHAY
Hindi ko alam kung magiging magkaibigan kami, o mananatiling boss-employee lang kami.
Pero isang bagay ang sigurado:
Minsan, ‘yung mga taong pinaka-masakit magsalita, sila ‘yung pinaka-nasaktan.
At kung pipiliin mong umunawa kaysa lumaban,
makikita mong sa ilalim ng galit nila — may pusong tao rin na naghahanap ng pag-asa.
Ngayon, sa tuwing may bagong empleyado akong makakasalamuha, lagi kong sinasabi:
“Bago ka manghusga sa isang tao, tanungin mo muna kung ilang gabi na siyang walang tulog,
ilang beses na siyang napagod, at ilang beses na siyang naghintay ng salitang ‘salamat.’”
