“MAY NANAY AKONG NAMUMULOT NG BASURA — KAYA LABING-DALAWANG TAON AKONG NILAYUAN AT NILAIT NG MGA KAKLASE KO, PERO SA ARAW NG GRADUATION, ISANG SALITA KO ANG NAGPAIYAK SA BUONG PAARALAN.”
Ako si Mico, labing-walong taong gulang.
Labindalawang taon akong nag-aral sa iisang paaralan — pero sa loob ng panahong iyon, hindi ako kailanman tinuring na kaibigan ng karamihan.
Bakit?
Dahil ang nanay ko ay isang basurera.
Araw-araw, nakikita nila akong hinahatid ni Nanay sa eskwelahan habang may kariton sa gilid.
Nakasuot siya ng lumang T-shirt, may guwantes na may butas, at amoy basura dahil galing siya sa tambakan bago pa man ako pumasok sa klase.
At araw-araw din, may maririnig akong bulong, tawa, at panunuya.
“Uy, si Mico oh! Anak ng basurera!”
“Baka may amoy siya! Huwag tayong lumapit.”
“Grabe, imagine kung anong klaseng bahay meron siya!”
Masakit.
Pero mas masakit ang makita si Nanay sa labas ng gate, nakangiti pa rin habang kumakaway.
ANG AMOY NG PAGMAMAHAL
Pag-uwi ko sa bahay, sasalubungin ako ni Nanay, pawisan, pagod, pero masigla.
“Anak, kumain ka na ba? May nakuha akong tinapay kanina, bagong luma lang!”
Ngumiti ako kahit gustong-gusto kong umiyak.
“Nay, salamat po. Ang sarap po kahit tinapay lang.”
Tuwing gabi, habang nag-aaral ako, maririnig ko siyang nagdarasal.
“Panginoon, huwag mong hayaang mapahiya ang anak ko.
Bigyan mo siya ng tapang na hindi ko kaya ibigay.”
At doon ko laging sinasabi sa sarili ko:
“Balang araw, Nay, ipagmamalaki kita sa harap ng lahat.”
ANG MGA TAON NG PANLALAIT
Habang lumalaki ako, lumalalim din ang sugat.
Tuwing group project, walang gustong bumuo sa akin.
Tuwing may party, ako lang ang hindi invited.
Isang beses, nilapitan ko ang isa kong kaklase para makisali sa grupo.
“Pwede ba akong sumali sa inyo?”
Tumingin siya sa akin, saka tumawa.
“Pasensya na, Mico. Ayaw namin mangamoy tambakan.”
Tumawa rin ang iba.
At ako, ngumiti lang kahit gusto ko nang sumigaw.
Uuwi ako kay Nanay, tahimik, pero siya, walang sawang ngiti.
“Anak, bakit parang malungkot ka?”
“Wala po, Nay. Pagod lang po sa school.”
Hindi ko kayang sabihin sa kanya na siya mismo ang dahilan kung bakit ako pinagtatawanan.
ANG HULING TAON
Pagsapit ng Grade 12, ako ang naging valedictorian.
Isang bagay na di nila inasahan — ang “anak ng basurera” pala ang may pinakamataas na karangalan sa batch nila.
Ngunit bago ang graduation, sinabi ko kay Nanay:
“Nay, huwag na po kayong pumunta. Ayokong pagtawanan kayo.”
Ngumiti siya, pero may luha sa mata.
“Anak, kahit sa malayo lang ako manonood, okay na ako.
Kasi gusto kong marinig ang pangalan mong tinatawag sa entablado.”
Hindi ko alam, pero habang sinasabi niya iyon, naramdaman kong kumirot ang puso ko.
ANG ARAW NG GRADUATION
Punong-puno ang gymnasium.
Ang mga kaklase ko, magaganda ang damit ng mga magulang nila — may alahas, may pabango, may camera.
Ako, simple lang, nakabarong na hiniram ni Nanay sa kapitbahay.
Nang tawagin ang pangalan ko:
“Congratulations, Mico Dela Cruz, Valedictorian!”
Tumayo ang lahat, pumalakpak.
Habang inaabot ko ang medalya, napatingin ako sa dulo ng hall — si Nanay.
Nakasuot ng lumang bestida, may mantsa ng grasa, at may hawak na plastic na bulaklak.
Nakangiti siya, pero may luha sa pisngi.
ANG TALUMPATI NA DI MALILIMUTAN
Lumapit ako sa mikropono.
Tahimik ang lahat.
“Maraming salamat sa karangalang ito.
Pero bago ako magsimula, may gusto akong sabihin.”
Lumingon ako sa direksyon ni Nanay.
“Marami sa inyo ang nakakaalam kung sino ako.
Anak ako ng isang basurera.”
Tahimik. Walang gumalaw.
“Oo, totoo.
Pero kung hindi dahil sa mga basura niyang pinulot, wala akong libro.
Kung hindi dahil sa pawis niya, wala akong baon.
At kung hindi dahil sa pagmamahal niya, wala akong tapang.”
Huminga ako nang malalim, tuloy-tuloy ang luha ko.
“Sabi nila, marumi raw ang kamay ng nanay ko.
Pero sa kamay na ‘yon ako kumapit nung wala akong ibang kakampi.
Kaya kung marumi man ang kamay ng nanay ko,
iyon ang kamay na humubog sa pinakamalinis kong pangarap.”
At sa harap ng lahat, hinubad ko ang medalya ko at lumapit kay Nanay.
Isinabit ko ito sa leeg niya at sinabi:
“Ito po ang para sa inyo, Nay.
Kasi kayo ang tunay na karangalan ko.”
Umiyak ang buong auditorium.
Ang mga kaklase kong nang-iwas noon, lumapit at yumakap sa amin.
Ang principal, nagpunas ng luha.
At si Nanay — nakangiti, nanginginig, at tanging nasabi lang niya ay:
“Anak… hindi ko akalaing ganito kaganda ang anak ng basurera.”
EPILOGO
Ngayon, isa na akong guro.
At sa bawat estudyanteng nahihiya sa pinagmulan nila, lagi kong sinasabi:
“Hindi mo kailangang ikahiya kung saan ka galing.
Ikahiya mo lang kung nakalimutan mong magmahal sa taong dahilan ng tagumpay mo.”
At sa dingding ng silid-aralan ko, nakasabit ang lumang medalya —
may kalawang na, pero kislap ng pagmamalaki ni Nanay ay hindi pa rin nawawala.
