“PALAGI NIYANG IPINAPADALA ANG HALOS LAHAT NG SWELDO NIYA SA NANAY NIYA — PERO NANG ARAW NA KASAL NIYA, NANG HUMINGI SIYA NG TULONG, ANG SAGOT LANG NG NANAY NIYA: ‘WALA AKONG MAIBIGAY, ANAK.’”
Si Rico, isang 28-anyos na mekaniko, ay kilala sa kanilang barangay bilang mabait, masunurin, at mapagmahal na anak.
Simula noong namatay ang ama niya, siya na ang nagtaguyod sa pamilya nila.
Araw-araw, kahit gaano kabigat ang trabaho, lagi niyang inuuna ang padala sa nanay niya — kahit minsan siya mismo’y wala nang natitira.
“Ma, eto po ‘yung sweldo ko. Baka kulang pa ‘yan sa gamot ni Bunso.”
“Anak, wag mo ‘kong alalahanin. Magtira ka rin para sa sarili mo.”
“Ayos lang po, Ma. Basta kayo, okay.”
Ganun siya, buwan-buwan.
Isang libo lang ang natitira para sa kanya, minsan wala pa.
Pero hindi siya nagrereklamo — dahil alam niyang ginagawa niya ito para sa nanay na nagpalaki sa kanya mag-isa.
ANG PAG-IBIG NA DUMATING
Isang araw, dumating sa buhay niya si Mariel, isang simpleng babae mula sa karatig na bayan.
Mabait, masipag, at laging nakangiti kahit pagod.
Nagkakilala sila habang nagpapaayos si Mariel ng motorsiklo sa talyer ni Rico.
Mula noon, hindi na sila mapaghihiwalay.
Pinangarap nilang magpakasal, kahit simpleng kasal lang — basta’t may pagmamahal.
Pagkatapos ng ilang taon, nag-ipon si Rico.
Tinabi niya ang kahit anong maliit na sobra sa sweldo.
Sa wakas, dumating ang araw ng desisyon.
“Ma, ikakasal na po ako.
Pero… baka po pwedeng makahingi ng tulong, kahit kaunting dagdag lang para sa kasal.”
Tahimik sa kabilang linya.
Tapos, isang sagot lang ang narinig niya:
“Anak… pasensiya ka na. Wala akong maibigay ngayon.”
Para bang tumigil ang mundo ni Rico.
ANG PANAHON NG PAGDUDUDA
Kinabukasan, sinubukan niyang intindihin.
“Siguro nagipit si Mama. Marami ring gastos.”
Pero habang lumilipas ang mga araw, napapansin niyang may mga kapitbahay na nagsasabi:
“Uy, si Aling Pilar ah, bagong cellphone!”
“Bumili pa ‘ata ng alahas nung nakaraan!”
Hindi agad naniwala si Rico.
Pero nang makita niya mismo ang nanay niya isang araw — suot ang gintong kwintas, bagong telepono, at bagong sofa sa bahay —
parang may pumunit sa dibdib niya.
Hindi dahil sa pera, kundi dahil sa pakiramdam na niloko siya.
ANG PAGHARAP
Dumiretso siya sa bahay ng nanay niya, hindi sumigaw, hindi nagalit.
Tahimik lang siyang tumayo sa pinto habang hawak ang lumang envelope ng perang dapat sana ay para sa kasal.
“Ma… totoo po bang wala kayong maibigay?”
“Anak, hindi mo naiintindihan—”
“Hindi ko kailangan ng paliwanag, Ma.
Alam ko pong may karapatan kayong gamitin ‘yung pera. Pero sana kahit konti man lang… kahit ‘yung pagmamalasakit na ‘galing sa puso.’”
Tahimik ang matanda.
Nakatungo, parang wala nang maisagot.
“Ma, hindi ko kayo sinisisi.
Pero ngayon ko lang naramdaman… lahat pala ng binibigay ko, hindi n’yo tinanggap bilang pagmamahal.
Tinanggap n’yo lang bilang obligasyon.”
Lumabas siya ng bahay, walang luha, pero mabigat ang hakbang.
ANG ARAW NG KASAL
Dumating ang araw ng kasal.
Walang marangyang bulaklak, walang banda, walang magagarbong dekorasyon.
Simpleng kasal lang sa munisipyo — si Mariel, nakasuot ng lumang bestida ng kanyang ina, at si Rico, nakaputing polo na hiniram pa sa kaibigan.
Ngunit sa gitna ng simplicity na iyon, may dumating na bisita.
Ang nanay niya — nakatayo sa labas ng pintuan, tahimik, may dalang sobre.
Nilapitan niya si Rico bago magsimula ang seremonya.
“Anak… patawarin mo ako.
Napuno lang ako ng takot na mawalan.
Akala ko, kung may pera ako, ligtas ako.
Pero noong wala ka sa bahay, doon ko lang naramdaman kung gaano talaga ako naging mahirap — kasi nawala ang anak kong marunong magmahal.”
Inabot niya ang sobre.
Sa loob, may maliit na halaga lang — pero mas mabigat ang laman: isang sulat.
“Anak, hindi ko ito kayang bayaran ng pera.
Pero gusto kong malaman mo — sa dami ng natanggap kong biyaya, ikaw pa rin ang pinakamahalagang ‘padala’ ng Diyos sa akin.”
Niyakap ni Rico ang ina.
Hindi dahil gusto niyang makuha ang pera, kundi dahil ayaw na niyang manatiling sugatan.
“Ma, okay na po.
Ang mahalaga, nandito kayo.”
ANG PAGKATUTO
Pagkalipas ng ilang taon, naging mas maayos ang buhay nila.
Hindi sila mayaman, pero masaya.
At si Aling Pilar, ngayon ay madalas na nakikitang nagluluto sa bahay ng anak niya,
mas abala sa pag-aalaga ng mga apo kaysa sa pera.
Minsan, tinanong ni Mariel si Rico:
“Hindi ka ba nasaktan noon?”
Ngumiti siya.
“Nasaktan. Pero mas natutunan kong magmahal hindi lang ng walang kapalit — kundi kahit masaktan.”
At sa sulok ng bahay nila, nakaframe ang lumang sulat ng kanyang ina.
Sa ilalim nito, nakasulat ang linya na naging paalala sa kanya sa habangbuhay:
“Ang tunay na kayamanan ay hindi sa dami ng naipon — kundi sa dami ng taong pinatawad mo.”
