“SA TUWING NAGLALABA AKO SA LABAS, LAGING NAG-IHIHAW ANG KAPITBAHAY KO PARA MABAHO ANG DAMIT KO — PERO ISANG ARAW, NAGDESISYON AKONG HARAPIN SIYA… AT ANG NADISKUBRE KO, NAGPAIYAK SA AKIN.”
Ako si Rowena, 29 anyos, isang simpleng maybahay sa probinsya ng Batangas.
Wala kaming washing machine, kaya araw-araw, nilalabhan ko ang mga damit namin sa labas ng bahay — doon sa may gripo sa tabi ng bakod.
Isang gawain na dati’y tahimik at payapa… hanggang nagsimulang magbago ang hangin — literal.
ANG UNANG AMOY NG ALITAS
Noong unang beses kong napansin, maganda pa ang panahon.
Nilabhan ko ang mga uniform ng mga anak ko, isinasampay ko sa alambre habang umaawit ng “Bituin Marikit.”
Ngunit maya-maya, may naamoy akong usok ng uling at amoy ng nasusunog na taba ng baboy.
Pagtingin ko sa kabilang bakod — nandoon si Aling Nita, ang kapitbahay naming mahilig magmarites.
Naka-sando, may pamaypay, at abala sa pag-iihaw ng liempo.
“Uy, Rowena! Naglalaba ka na naman? Tamang-tama, mag-iihaw ako. Hehe.”
Hindi ko pinansin.
Pero paglipas ng ilang minuto, lahat ng damit kong bagong labas sa sabon — amoy usok.
Ang puting uniform ng anak ko? Naging kulay abo.
ANG MGA ARAW NG PANG-AASAR
Akala ko isang beses lang.
Pero hindi.
Sa tuwing naglalaba ako, laging nag-iihaw si Aling Nita.
Kahit alas-siyete ng umaga, tanghaling tapat, o hapon, basta naglalaba ako, maririnig mo na agad ang tunog ng nagbabagang uling.
“Ay naku, Rowena, baka malamigan ka d’yan ha!” sabay tawa, habang umuusok ang liempo sa harap niya.
Sinubukan kong baguhin ang oras ng paglalaba.
Minsan sa gabi, minsan madaling araw.
Pero parang alam niya — kasi ilang minuto lang, maririnig ko na ang tunog ng “tsss!” ng mantika sa ihawan.
Naiinis ako. Naiiyak.
Hindi ko maintindihan kung bakit niya ginagawa iyon.
Hindi naman kami nag-aaway, hindi ko siya inaano.
Hanggang sa isang araw, napuno ako.
ANG ARAW NG PAGHARAP
Isang hapon, habang nagsasampay ako ng kumot, ayun na naman siya — nag-iihaw.
Hindi ko na napigilan.
Lumapit ako sa bakod, nanginginig ang kamay, pero buo ang loob.
“Aling Nita, pwede po bang itanong kung bakit tuwing naglalaba ako, laging nag-iihaw kayo?”
Napahinto siya.
Tahimik.
Matagal bago siya sumagot.
Hanggang sa dahan-dahan siyang napaupo, hawak ang tuhod, at bumuntong-hininga.
“Rowena… pasensiya ka na ha. Akala ko hindi mo mapapansin.”
“Bakit niyo po ginagawa?”
Tumingin siya sa akin, namumula ang mata.
“Hindi ko alam kung paano ko sisimulan. Pero alam mo, tuwing naglalaba ka, naaamoy ko ‘yung sabon.
‘Yung amoy ng Joy at Downy.
Naalala ko kasi ‘yung anak kong babae… siya rin kasi ang naglalaba dati.
Pero sampung taon na siyang patay.
At sa tuwing naaamoy ko ‘yung sabon mo, parang bumabalik lahat — ‘yung tawa niya, ‘yung amoy ng linis ng damit niya.
Kaya nag-iihaw ako, para matabunan ‘yung amoy.
Kasi masakit… masyadong masakit pa rin.”
ANG KATAHIMIKAN NG LUHA
Parang nawala lahat ng galit ko.
Ang init ng ulo ko, biglang napalitan ng lamig ng hiya at awa.
Hindi ko alam kung ano ang sasabihin.
Tumulo ang luha ko habang nakatingin sa kanya.
“Aling Nita… pasensiya na po. Akala ko ginagawan niyo ako ng masama.”
“Hindi, Rowena. Hindi ko sinasadya.
Nahihirapan lang ako tuwing naaamoy ‘yung Downy. Kasi ‘yon din ‘yung ginagamit ng anak ko noon.”
Pagkatapos ng ilang segundo ng katahimikan, pumasok ako sa bahay.
Kinuha ko ang isang bagong bote ng Downy, binalot ko sa plastic, at iniabot sa kanya sa may bakod.
“Aling Nita, ito po. Para maalala niyo siya — hindi para malimutan.”
Umiiyak siya habang inaamoy ang bote ng sabon.
“Salamat, anak. Matagal na akong di umaamoy ng ganito… kasi natatakot ako sa alaala.”
ANG PAGBABAGO NG HANGIN
Mula noon, nagbago ang lahat.
Hindi na siya nag-iihaw tuwing naglalaba ako — sa halip, lumalabas siya at tumutulong magbilad ng mga damit.
Minsan, siya pa ang nag-aabot ng timba.
“Rowena, gusto mo, ako na magbanlaw?”
“Naku, wag na po. Baka mapagod kayo.”
“Hindi, anak. Nakakagaan sa pakiramdam. Parang kasama ko ulit ‘yung anak ko.”
At tuwing natutuyo ang mga damit ko, naaamoy ko pa rin ang Downy — pero ngayon, may halong amoy ng liempo, at halong alaala.
At sa bawat simoy ng hangin, alam kong may dalawang pusong natutong magpatawad at magmahal sa gitna ng amoy ng usok at sabon.
EPILOGO
Makalipas ang isang taon, pumanaw si Aling Nita.
Nang linisin namin ang bahay niya, may nakita akong maliit na bote ng Downy sa tabi ng kanyang kama, may papel na nakasulat:
“Sa tuwing maaamoy ko ‘to, parang niyayakap ko ulit ang anak kong nawala — at ang kaibigang natagpuan ko.”
At mula noon, tuwing maglalaba ako, hindi ko na kinakalimutang huminga nang malalim at ngumiti.
Dahil sa bawat amoy ng sabon sa hangin, may alaala ng isang taong natutong magmahal kahit sa sakit.
