“DALAWAMPU’T LIMANG TAON KO SIYANG HININTAY SA PALENGKE — AT NANG SA WAKAS AY BUMALIK SIYA, HINDI NA NIYA AKO NAALALA.”
Sa gitna ng maingay na palengke sa Lucban, araw-araw makikita mo si Aling Rosa, 55 anyos, nag-aayos ng mga talong, kamatis, at sitaw sa maliit niyang puwesto.
Bawat madaling-araw, siya ang unang dumarating — at bawat dapithapon, siya ang huling umuuwi.
Pero higit sa lahat, araw-araw siyang nakatingin sa kalsada, tila may hinihintay.
“’Nay, bakit po lagi kayong nakatingin sa daan?” tanong ng batang tumutulong sa kanya.
Ngumiti siya.
“Baka sakaling dumating na siya ngayon.”
At kapag tinatanong kung sino ang hinihintay niya, palagi niyang sagot:
“Ang asawa kong si Ernesto. Sinabi niyang babalik siya.”
Dalawampu’t limang taon na mula nang umalis si Ernesto para magtrabaho sa Maynila.
Noon, umiyak si Rosa habang inaalalayan siyang sumakay ng bus.
“Magtatrabaho lang ako, mahal. Sandali lang ‘to. Pag nakaipon ako, babalik ako.”
Ngunit ang “sandali” ay naging mga taon… at ang mga taon ay naging kalahating buhay.
ANG BABAENG HINDI SUMUKO SA PAGHIHINTAY
Lumipas ang panahon, ang mga kasama niyang tinderang dati ay bata pa, ngayo’y may apo na.
Si Aling Rosa, pareho pa rin: parehong puwesto, parehong ngiti, parehong pag-asa.
Kapag may bagong lalaking dadaan sa palengke, tinitigan niya saglit, saka dahan-dahang pipikit, parang sinusubukan tandaan kung iyon ba si Ernesto.
Minsan, kapag may dumaraan na bus, tumitigil siya sa pagbebenta at tinitingnan ito hanggang sa mawala sa kanto.
“Babalik ‘yan,” sabi niya minsan sa kapit-tindera.
“Hindi siya tulad ng iba.”
Marami ang nagsasabi:
“Rosa, baka patay na ‘yung asawa mo.”
Ngunit tatawa lang siya, payapa.
“Hangga’t hindi ko nakikita ang katawan niya, buhay siya sa puso ko.”
ANG ARAW NG HIMALA
Isang umaga, habang inaayos ni Rosa ang mga talong, may napansin siyang matandang lalaki na nakaupo sa tapat ng karinderya.
Marungis ang damit, may hawak na lumang bag, at tila naguguluhan.
Lumingon ito sa kanya — at nang magtagpo ang kanilang mga mata, parang tumigil ang oras.
Ang mga mata…
Ang ngiti…
Ang tikas ng panga kahit natatakpan ng mga taon…
“Ernesto?” mahinang sabi ni Rosa, nanginginig ang kamay.
Ngumiti ang lalaki, pero halatang nalilito.
“Sino po kayo, ma’am?”
Parang may sumaksak sa dibdib ni Rosa.
Lumapit siya, luhaang hinawakan ang kamay nito.
“Ako si Rosa… asawa mo.
Ako ‘yung hinihintay mo sa bahay natin.
Dalawampu’t limang taon kitang hinintay.”
Tahimik si Ernesto.
Tumingin siya sa paligid, tila sinusubukang alalahanin.
“Asawa?
Pasensya na po… hindi ko po kayo kilala.”
ANG SAKIT NG PAGMAMAHAL NA HINDI NAALALA
Dinala ni Rosa si Ernesto sa bahay nila — ang lumang bahay na halos gumuho na, pero may larawan pa rin nila sa pader.
Bawat sulok ng bahay, puno ng alaala.
Bawat litrato, binubuksan niya, ipinapakita sa kanya.
“Tingnan mo, ito ‘yung araw ng kasal natin…
at ito ‘yung anak natin bago siya namatay.”
Ngunit bawat larawan, pareho lang ang sagot ni Ernesto:
“Pasensya na po… hindi ko maalala.”
At bawat “hindi ko maalala,” parang palamig nang palamig ang mundo ni Rosa.
Ngunit kahit ganoon, hindi siya umalis.
Pinagluto niya, pinaghugas, at tuwing gabi, inaawitan niya ng lumang kanta na dati nilang kinakanta.
“Kahit hindi mo na ako kilala, mahal pa rin kita.”
ANG KABALIKTARAN NG PAGKALIMOT
Isang gabi, habang nag-uusap sila sa labas ng bahay, biglang sinabi ni Ernesto:
“May babae sa panaginip ko… lagi siyang may hawak na basket ng gulay.
Tapos lagi niyang sinasabi, ‘Babalik ka, Ernesto.’
Siya ba ‘yun? Ikaw ba ‘yun?”
Ngumiti si Rosa, humawak sa kamay niya, at pumatak ang luha.
“Oo, ako ‘yun. Ako ‘yung babaeng ‘yon. At salamat, kahit sa panaginip mo, naaalala mo pa rin ako.”
At sa unang pagkakataon matapos ang dalawampu’t limang taon, niyakap siya ni Ernesto.
Hindi bilang isang lalaki na nakakaalala, kundi bilang isang kaluluwang nakaramdam ng tahanan.
ANG HULING UMAGA
Makalipas ang ilang buwan, nagkasakit si Ernesto.
Bago siya pumikit, mahina niyang sinabi:
“Rosa… salamat sa paghintay.
Kahit di kita maalala noon, kilala kita ngayon — kasi ikaw lang ‘yung taong minahal ko hanggang huli.”
Niyakap siya ni Rosa, umiiyak, at bumulong:
“Sapat na ‘yon, mahal. Sapat na ‘yong bumalik ka.”
At doon, tuluyang pumikit si Ernesto, nakangiti — at si Rosa, bagaman luhaan, may ngiti ring puno ng kapayapaan.
EPILOGO
Makalipas ang ilang taon, sa palengke pa rin makikita si Aling Rosa.
Ngunit ngayong araw, hindi na siya nakatingin sa kalsada.
Ngayon, siya na ang sinasalubong ng mga batang nagtatanong:
“’Nay Rosa, totoo bang hinintay mo si Tatay Ernesto ng 25 taon?”
Ngumiti siya.
“Oo, anak. Kasi kapag tunay mong mahal ang isang tao, kahit makalimot siya, hindi mo siya kailanman makakalimutan.”
At tuwing dapithapon, sa ilalim ng lumang ilaw ng palengke, maririnig ang boses ni Rosa na bumubulong sa hangin:
“Bumalik ka, at ‘yan ang sapat na alaala para sa akin.”
